GSEB Solutions for Class 10 Gujarati

જવાબ :

બાળકના ઘડતરમાં અડચણરૂપ બનતાં નકામા પરિબળો આપણું ધ્યાન દોરે છે જે “રેસનો ઘોડો” નવલિકામાં જોઈ શકાય છે. વાર્તામાં વિનુકાકાને સમજાઈ ગયું છે કે બાળકરૂપી મૂર્તિને નાનપણથી જ કંડારીને ઉમદા માનવીમાં ઢાળી શકાય છે. આ બાબતે બાળપણથી જ નિશાન ઊંચું રાખવું જોઈએ. બાળકની વાતમાં સંમતિ દર્શાવી શકાય પરંતુ તેમાં બાળકોને ઘોડદોડની રેસની સ્પર્ધા જીતવા દોડતાં કરવા, હરીફાઈમાં હંમેશા ચંદ્રક લાવે તેવું દબાણ કે આગ્રહ રાખવો, બાળક માંદુ હોય તો પણ તેણે દવા આપીને કોમ્પ્યુટર ક્લાસમાં જાય તેવો આગ્રહ રાખવો, શિક્ષણમાં કયા વિષયમાં ડિગ્રી લેવી તે વડીલ જ નક્કી કરે જેવા અનેક નકામા પરિબળો બાળકના ઘડતરમાં અડચણરૂપ બનતાં હોય છે. ભણતર જરૂરી હોવા છતાં તેના માટે બાળકને વારંવાર ટોકતાં રહેવું, તેને ઉતારી પાડવું વગેરે વર્તન વડીલોનું યોગ્ય નથી. બાળકને પોતાની પસંદગીનો હક્ક મળવો જ જોઈએ. બાળક મુક્તપણે બગીચામાં ફરવા જાય, ત્યાં હીંચકા ખાવા, બીજા બાળમિત્રો સાથે ત્યાં રમવું, થોડા તોફાન મસ્તી કરવા વગેરે જેવી બાલસહજ પ્રવુત્તિઓથી બાળકને વંચિત રાખવું જોઈએ નહીં. આવું ન કરવાથી બાળકોનો કુદરતી વિકાસ રૂંધાઈને અટકી જાય છે.

જવાબ :

“રેસનો ઘોડો” નવલિકાનું “આખરે તો શિક્ષણનું ધ્યેય બાળક ઉમદા માણસ બને તે છે” આ વિધાન અંકિતની માતા નિનાબહેન કહે છે. અંકિત ઉપર નીનાબહેન ભણતરનો વધુ પડતો ભાર મૂકવાના વિરોધમાં છે. બાળક બિમાર હોય છતાં દવા લઈને કોમ્પ્યુટર ક્લાસમાં જાય તે તેમને ગમતું નથી. બાળકનું બાળપણ ભણતરના ભાર નીચે દબાઈ ન જાય તેવું નીનાબહેનનું માનવું છે. બાળકનું બાળપણ છીનવાઇ જવું જોઈએ નહીં. ભણતરની સાથે બાળકને મુક્તપણે હરવા-ફરવાની, બગીચામાં જઈને હીંચકા ખાવા જેવી અનેક બાળસહજ રમતો રમવાની છૂટ મળવી જોઈએ. રામાયણ-મહાભારત જેવી બાળકથાઓ અને બીજી બાળકથાઓ વાંચન માટે મળવી જોઈએ. જેના વાંચનની ફળશ્રુતિરૂપે તેમનામાં કૌટુંબિક ભાવના, દેશપ્રેમ જેવા સંસ્કારોનું સિંચન થાય છે. નીનાબહેન માને છે કે ભણતર જરૂરી છે પણ તેના માટે બાળકને સતત ટોકતા રહેવું, તેણે ઉતારી પાડવો, તે જરા પણ યોગ્ય નથી. દરેક બાળકમાં રસના વિષયો અને રૂચિ અલગ અલગ પ્રકારની હોય છે. ભવિષ્યમાં તે કયા વિષય સાથે આગળ વધવા માગે છે તેની પસંદગીનો અધિકાર બાળકને જ મળવો જોઈએ. ઉચ્ચ કારકિર્દી માટે શિક્ષણ અનિવાર્ય છે, પરંતુ એથીય વિશેષ શિક્ષણનું ધ્યેય બાળક સંસ્કારી બને અને એક ઉમદા માનવી બને એ હોવું જોઈએ. નીનાબહેને આવું જ સ્વપ્નું પોતાના દીકરા અંકિત માટે જોયું હતું જેને અંકિતે યથાર્થ રીતે પુરૂ કર્યું.

જવાબ :

નિર્દોષ - દોષ વિનાનું
ઉમળકો - હેતનો ઉભરો 
લિજ્જત - લહેજત, મજા 
માયાકાંગલુ - નબળું, માવડિયું

જવાબ :

ભારે હ્રદયે - દુઃખી હ્રદયે.
આંખ ભીની થવી - લાગણીસભર થવું. 
મોંમાં ધી સાકાર - સુખદ આભારની લાગણી વ્યક્ત કરવી. 
માથું ધુણાવવું - માથું હલાવી હા કે ના નો ઈશારો કરવો.