GSEB Solutions for ધોરણ ૦૯ Gujarati

જવાબ : ગાંધીજીની આત્મકથાનું નામ : ‘સત્યના પ્રયોગો’

જવાબ : પિતાજી આંખમાંના મોતીબિંદુના પ્રેમબાણે ગાંધીજી વીંધયા, શુદ્ધ થયા.

જવાબ : ભૂલની કબૂલાતની ચિઠ્ઠી વાંચી પિતાજીને અપાર શાંતિ જાળવી તેનું કારણ દોષની નિખાલસ કબૂલાત હતી તેમ ગાંધીજી માને છે.

જવાબ : ધતૂરાંનાં બી ખાવાથી મૃત્યુ થાય.

જવાબ : બીડી પીવાથી કુટેવમાંથી નોકરના પૈસા ચોરવાની બીજી કુટેવ ગાંધીજીમાં આવી.

જવાબ : ખોટું કાર્ય કર્યાના અપરાધમાંથી બહાર આવવા આપણે જોખમ ખેડીને પણ દોષ કબૂલ કરવો જ જોઈએ.

જવાબ : સોનાના કડામાંથી એક તોલો સોનું કાપીને વેચવાની ઘટના ગાંધીજી માટે અસહ્ય થઇ પડી અને ત્યારપછી ચોરી ન જ કરવાનો એમણે નિશ્ચય કર્યો.

જવાબ : પિતાજી દુ:ખી થશે, કદાચ માથું ફૂટશે એવા ભયે ચોરીની ભૂલ સ્વીકારવામાં ગાંધીજીની જીભ ઊપડતી નથી.

જવાબ : ‘ચોરી અને પ્રાયશ્ચિત્ત’ આત્મકથા – અંશ છે.

જવાબ : ‘ચોરી અને પ્રાયશ્ચિત્ત’ ગધ્યના કવિ ગાંધીજી છે.

જવાબ : ગાંધીજીના માંસાહારી ભાઈને દેવું થયું હતું. આથી ભાઈના સોનાના કડામાંથી નાનો ટુકડો કાપી દેવું ચૂકવવામાં ગાંધીજીએ ભાઈને સાથ આપ્યો. આ ચોરી કર્યા પછી ગાંધીજીને પશ્ચાતાપ થયો અને પિતાજીને ચિઠ્ઠીમાં આ ચોરી કર્યાની તેમણે નિખાલસ કબૂલાત કરી.

જવાબ : ગાંધીજીના જીવનમાં આપઘાતના વિચારનું પરિણામ એ આવ્યું કે તેઓ બીડીનાં ઠૂંઠાં ચોરીને પીવાની, નોકરના પૈસા ચોરવાની અને બીડી ફૂંકવાની ટેવ ભૂલી ગયા.

જવાબ : ગાંધીજીમાં એ સમજ આવી હતી કે આપઘાતનો વિચાર કરવો સહેલો છે, પણ આપઘાત કરવો સહેલો નથી. આથી જ્યારે કોઈ આપઘાત કરવાની ધમકી આપે ત્યારે એમના ઉપર તેની ખાસ અસર થતી નહિ.

જવાબ : ગાંધીજીએ સાંજના સમયે એકાંત શોધી ઝેર ખાવાનું નક્કી કર્યું. પણ ઝેર ખાવાની હિંમત ન ચાલી. ઝેર ખાવાથી મૃત્યુ ન થયું તો ? મરીને શો લાભ ? આવા વિચાર આવતાં ગાંધીજીએ રામજીના મંદિરે જઈ, દર્શન કરી, શાંત થઈ જવું અને આપઘાતની વાત ભૂલી જવી, એવું તેમણે નક્કી કર્યું.

જવાબ : આપઘાત કરવા માટે ઝેર જોઈએ. ગાંધીજીએ સાંભળ્યું હતું કે ધતૂરાંનાં ડોડવાંનાં બી ખાવાથી મૃત્યુ થાય. એટલે ગાંધીજી વગડામાં જઈ એનાં બી લઈ આવ્યા.

જવાબ : ગાંધીજી માટે મહત્ત્વનો પ્રશ્ન એ હતો કે ચોરી કરીને ખરીદેલી બીડી સંઘરવી ક્યાં ? વળી બે – ચાર દોકડાની ચોરી ક્યાં સુધી કરવી ? આ વિચાર આવતાં ગાંધીજીએ એક જાતના છોડની ડાંખડી મેળવી. તેને સળગાવીને તેમણે ફૂંકવાનું શરૂ કર્યું.

જવાબ : ગાંધીજીને દર વખતે બીડીના ઠૂંઠાં મળી શકે તેમ નહોતાં, વળી બીડીનાં ઠૂંઠાંમાંથી ખાસ ધુમાડો પણ નીકળતો નહિ. આથી નોકરના ખિસ્સામાંથી બે – ચાર દોકડા ચોરવાની ટેવ પડી.

જવાબ : ગાંધીજીએ એમના એક સગાની સાથે બીડી પીવાનો શોખ થયો. એમના કાકાને બીડી પીતાં અને ધુમાડો કાઢતાં જોઈને એમને પણ બીડી ફૂંકવાની ટેવ ઈચ્છા થઈ; પરંતુ ગાંધીજી પાસે બીડી ખરીદવાના પૈસા નહોતા. આથી ગાંધીજીએ કાકાએ ફેંકી દીધેલાં બીડીનાં ઠૂંઠાં ચોરવાનું શરૂ કર્યું.

જવાબ : ‘ચોરી અને પ્રાયશ્ચિત’ પાઠમાં ગાંધીજીનો સૌથી મોટો ગુણ એમની નિર્ભિકતા અને પ્રમાણિકતા છે. તેમને બીડી પીવાની તડપ લાગી. એને કારણે નોકરના ખિસ્સામાંથી પૈસા ચોરવાની ટેવ પડી. એ બાબતનો એમણે નિખાલસપણે એકરાર કર્યો છે. એ વ્યસન છૂટતું નહોતું અને વડીલોની આજ્ઞા વગર કાઈ થઈ શકે નહિ. એનાં કારણે તેમને આપઘાત કરવાની ઈચ્છા થઈ. પણ આપઘાત કરવો સહેલો નથી એની પ્રતીતિ થતાં એ વિચાર પડતો મૂક્યો. તેમજ ભાઈનું કરજ ચૂકવવા માટે ભાઈના સોનાના કડામાંથી એક નાનો ટુકડો કાપી લઈ દેવું ચૂકવવામાં ભાઈને સાથ આપ્યો. આવી અનેક બાબતો એમના મનમાં ખટકતી હતી. એ માટે જોખમ ખેડીને પિતાજી પાસે દોષ કબૂલ કરવાનો ગાંધીજીએ નિર્ણય લીધો. એ એમની પ્રાયશ્ચિત્ત કરવાની ઈચ્છા બતાવે છે. આ પ્રસંગો ગાંધીજીનો સત્ય માટેનો આગ્રહ, અહિંસાની ભાવના તથા દોષોનો નિખાલસપણે એકરાર કરવાની નિર્ભિકતા અને પ્રમાણિકતા સૂચવે છે.

જવાબ : ગાંધીજીને પહેલા બીડી પીવાની તીવ્ર ઈચ્છા થઈ. એ પૂરી ન થતાં ચોરી કરી અને અંતે આપઘાત કરવાનું મન થયું. આ ત્રણ ઘટના બન્યા પછી તેમના અંતરમાં વિચારોનું મંથન શરૂ થાય છે. આપઘાત કરવા માટે ઝેર જોઈએ. ઝેર કોણ લાવી આપે ? ઝેર ખાઈએ અને મૃત્યુ ન થાય તો ? મરીને શો લાભ ? આવા પ્રશ્નો એમના મનને ઘેરી વળે છે. અંતે રામજીના મંદિરે જઈ દર્શન કરી મનને શાંત કરવું અને આપઘાતનો વિચાર ભૂલી જવો એવા નિર્ણય પર ગાંધીજી આવે છે. આવી જ એક ઘટના ભાઇનું દેવું ચૂકવવાની બની. એ માટે ભાઈના સોનાના કડામાંથી નાનો ટુકડો કાપી દેવું ચૂકવવામાં તેઓએ ભાઈને સાથ આપ્યો. એ વાત પણ એમને ખટકી. પિતાજી પાસે કબૂલ કરવા જતાં પિતાજી દુ:ખી થશે, કદાચ માથું ફૂટશે તો ? એવા વિચારો મનમાં ઊઠ્યા. પણ અંતે તેમણે પિતાજી પાસે દોષ કબૂલ કર્યા વિના શુદ્ધિ નહિ થાય તો એવો નિર્ણય કર્યો. આ બંને નિર્ણય પાછળ ગાંધીજીની સત્યાચરણની ભાવના તથા પોતાના દોષનો નિખાલસપણે એકરાર કરવાની વૃત્તિ કારણભૂત છે.