GSEB Solutions for ધોરણ ૧૦ Gujarati

જવાબ : અમોનીયાનું અનુસુત્ર NH3  છે.

જવાબ : નાઈટ્રોજનનો પરમાણ્વીય ક્રમાંક ૭ છે.

જવાબ : હાઇડ્રોજન અણુ તેની K કક્ષામાં ૧ ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે.

જવાબ : ક્લોરીન અણુનો પરમાણ્વીય ક્રમાંક ૧૭ છે.

જવાબ : મિથેનનું અનુસુત્ર CH4 છે.

જવાબ : હીરામાં કાર્બનનો પ્રત્યેક પરમાણું કાર્બનના અન્ય ચાર પરમાણું સાથે બંધ બનાવીને સખત ત્રિ- પરમાણ્વીય ચતુસ્ફલકીય રચના બનાવે છે.

જવાબ : એક જ તત્વના બે કે તેથી વધુ સ્વરૂપો કે જેમના ભૌતિક ગુણધર્મો અસમાન પરંતુ રસાયણિક ગુણધર્મો સમાન હોય તેવા સ્વરૂપને અપરરૂપ સ્વરૂપ કહે છે.

જવાબ : પાણીનું અનુસુત્ર H2O છે.

જવાબ : તેના ગલનબિંદુ અને ઉત્કલનબિંદુ પ્રમાણમાં ઊંચા હોય છે.
૨. તેમની વચ્ચે આંતર અયાનીય આકર્ષણ બળો પ્રબળ હોય છે.

જવાબ : કાર્બનનો પરમાણ્વીય ક્રમાંક ૬ છે.

જવાબ : એસિટીક એસિડનું આણ્વીય સુત્ર CH3COOH

જવાબ : ઇથેનોલ

જવાબ : તેઓ વિદ્યુતના અવાહક હોય છે.
૨. તેઓ ઘન, પ્રવાહી, અથવા વાયુ અવસ્થા ધરાવે છે.

જવાબ : એસ્ટર માંથી આલ્કોહોલ અને કાર્બોક્સીલીક એસીડના સોડીયમ ક્ષારમાં રૂપાંતર થવાની ક્રિયાને સાબુનીકરણ કહે છે. 

જવાબ : ખનીજ એસીડ ઉદ્દીપકની હાજરીમાં કાર્બોક્સીલીક એસીડ અને પરિશુદ્ધ આલ્કોહોલ વચ્ચેની પ્રક્રિયાથી એસ્ટર અને પાણી નીપજે છે આ પ્રક્રિયાને એસ્ટરીકરણની પ્રક્રિયા કહેવામાં આવે છે?

જવાબ : પૃથ્વીના પોપડામાં ૦.૦૨% છે જયતે વાતાવરણમાં કાર્બનનું પ્રમાણ ૦.૦૩% છે.

જવાબ : હીરો, ગ્રેફાઇટ, ફૂલેરીન.

જવાબ : સરળ શ્રુંખલા વાળા સંયોજનો. ૨) સાખીય શ્રુંખલા વાળા સંયોજનો ૩) વલય રચના વાળા સંયોજનો.

જવાબ : મિથેનોલ

જવાબ : મીથેનાલ ના રીડાક્સન માટે લેડનામનો ઉદ્દીપક વપરાય છે.

જવાબ : બેકેલાઈટમાં મોનોમર તરીકે મીથેનાલહોય છે.

જવાબ : CH3COOCH3

જવાબ : CHO ક્રિયાશીલ સમૂહ ધરાવતા સંયોજનો ને આલ્ડીહાઇડ સંયોજનો કહે છે.

જવાબ : જળવાયુનું મિશ્રણ CO + H2 વાયુનું છે.

જવાબ : ઓલ પ્રત્યય –OH સમૂહ સાથે નામકરણ માં જોડવામાં આવે છે.

જવાબ : ૫% પાણી ધરાવતા ઇથેનોલના દ્રાવણને રેકટીફાઈડ સ્પીરીટ કહેવામાં આવે છે.

જવાબ : ઈથાઇન

જવાબ : એસિટીક એસીડનો ઉપયોગ પ્રક્રિયક તરીકે થાય છે.

જવાબ : મીથેનાલનું રીડકસન કરતા મિથેનોલ મળે છે.

જવાબ : વલ્કેનાઈઝ્ડ રબરની શોધ ચાલ્સગુડીયર નામના વૈજ્ઞાનીકે કરી હતી.

જવાબ : HCHO છે.

જવાબ : કુદરતી રબરમાં આઈસોપ્રિન નામનો મોનોમર રહેલો હોય છે.

જવાબ : મૃત પ્રાણીઓના અવશેષને સાચવવા ફોર્મેલીંગ નો ઉપયોગ થાય છે.

જવાબ : ઈથેનનું અનુસુત્ર C2H6

જવાબ : ઓરડાના તાપમાને ઇથેનોલ પ્રવાહી છે.
૨. તે દવાઓ જેવીકે ટીંચર આયોડીન, કફસિરપ તેમજ અનેક ટોકસીન માં પણ ઉપયોગમાં લેવાય છે.

જવાબ : ઇથેનોઇક એસિડનું સામાન્ય નામ એસિટીક એસીડ છે અથવા કાર્બોક્સીલીક એસીડ છે.

જવાબ : ઓક્સીજન અણુ તેની L કક્ષામાં ૬ ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે.

જવાબ : નાઈટ્રોજન અણુ તેની L કક્ષામાં ૫ ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે.

જવાબ : કાર્બન અણુ તેની L કક્ષામાં ૪ ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે.

જવાબ : હાઇડ્રોકાર્બન સંયોજનોમાં કાર્બન કાર્બન પરમાણું વચ્ચે માત્ર એકલ બંધ હોય તેવા સંયોજનોને આલ્કેન સંયોજનો કહેવામાં આવે છે.

જવાબ : જે હાઇડ્રોકાર્બન સંયોજનોમાં કાર્બન કાર્બન પરમાણું વચ્ચે એક અથવા વધુ દ્વિ-બંધ હોય તેવા સંયોજનો ને આલ્કીન સંયોજનો કહેવામાં આવે છે.

જવાબ : જે હાઇડ્રોકાર્બન સંયોજનોમાં કાર્બન કાર્બન પરમાણું વચ્ચે એક અથવા વાડી ત્રિ- બંધ હોય તેવા સંયોજનોને આલ્કાઈન સંયોજનો કહે છે.

જવાબ : બ્યુટેન, પેન્ટેન, હેગઝેન વગેરે.

જવાબ : બ્યુટીન, પેન્ટીન, હેગ્ઝીન વગેરે.

જવાબ : બ્યુટાઇન, પેન્ટાઇન, હેગ્ઝાઇન વગેરે.

જવાબ : ના, કારણકે પ્રક્ષાલક કઠીન અને નરમ એમ બંને પ્રકારમાં પાણીના ફીણ ઉત્પન્ન કરે છે.

જવાબ : જે કસનળીમાં સાબુનું દ્રાવણ ઉમેર્યું છે તે કસનળીમાં દહીં જેવા ઘન પદાર્થ ઉદભવે છે.

જવાબ : વસ્તુની સપાટી પર ચેન્તેલા મેલને દુર કરવા માટે વપરાતા રસાયણિક પદાર્થને પ્રક્ષાલાકો કહે છે.

જવાબ : સાબુ એ લાંબી શ્રુંખલા યુક્ત કર્બોક્સિલીક એસીડનો સોડીયમ અથવા પોટેસિયમ ક્ષાર છે.

જવાબ : ૧. અદ્રુવીય ભાગ ૨. દ્રુવીય ભાગ

જવાબ : જે ઋણભાર ધરાવે છે તે જળઅનુરાગી છેડો છે તે દ્રુવીય શીર્ષ તરીકે ઓળખાય છે.

જવાબ : કાર્બનના ત્રણ અપરરૂપો છે. ૧. હીરો, ૨. ગ્રેફાઇટ ૩. ફૂલેરીન

જવાબ : ઓક્સિજનનો પરમાણવીય ક્રમાંક ૮ છે તેથી તેની ઈલેક્ટ્રોન રચના K કક્ષામાં ૨ ઈલેક્ટ્રોન અને L કક્ષામાં ૬ ઈલેક્ટ્રોન રહેલા હોય છે.
આમ ઓક્સીજન તેની L કક્ષામાં ૬ ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે. L કક્ષાને સંપૂર્ણ ભરવા માટે વધુ બે ઈલેક્ટ્રોનની આવશ્યકતા હોય છે. તેથી બે પરમાણુઓ તેમના L કક્ષાના બે બે ઈલેક્ટ્રોનની ભાગીદારી કરી ઓક્સીજન અણુનું નિર્માણ કરે છે. જેને બે પરમાણું વચ્ચે દ્વિ- બંધની રચના થઇ એમ કહેવાય છે. પરિણામે ઓક્સિજનનો પ્રત્યેક પરમાણું તેની નજીકના નિષ્ક્રિય વાયુ નિયોન જેવી ઈલેક્ટ્રોન રચના પ્રાપ્ત કરે છે. જે તેના L કક્ષામાં ૮ ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે.

જવાબ : કાર્બનનો પરમાણ્વીય ક્રમાંક ૬ છે. જયારે પરમાણુંની ઈલેક્ટ્રોન રચના K કક્ષામાં 2 ઈલેક્ટ્રોન અને L કક્ષામાં 4ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે. આમ તેના બાહ્યકક્ષામાં 4 ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે.
કોઈ પણ તત્વની પ્રતીક્રિયાત્મકતા સંપૂર્ણ ભરવા બાહ્યતમ કક્ષા એટલે કે નિષ્ક્રિય વાયુ જેવી રચના પ્રાપ્ત કરવા માટે સંયોજકતા વૃત્તિને આધારે સમજાવી શકાય છે.
આયનીય સંયોજનની રચના કરતા તત્વો નિષ્ક્રિય વાયુ જેવી રચના બાહ્યતમ કક્ષામાં રહેલા ઈલેક્ટ્રોન મેળવીને અથવા ગુમાવીને પ્રાપ્ત કરે છે.
જો કાર્બન પરમાણુને ઈલેક્ટ્રોન મેળવવા કે ગુમાવવા હોય તો તે ૪ ઈલેક્ટ્રોન મેળવીને C4-(સી ફોર માઈનસ) ઋણાયન બનાવી શકે છે. જયારે 4 ઈલેક્ટ્રોન ગુમાવીને C4+(સી ફોર પ્લસ) ધનાયન બનાવી શકે છે. જયારે ઋણાયનને એનાયન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. અને ધનાયનને કેટાયન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
કાર્બન પરમાણું વિદ્યુત સંયોજકતાથી એટલે કે આયનીય બંધથી જોડાઈ શકતો નથી આથી કાર્બન પરમાણું અન્ય પરમાણુંઓ અથવા તત્વના પરમાણુઓ સાથે સંયોજકતા ઈલેક્ટ્રોનની ભાગીદારી કરીને અણુનું નિર્માણ કરે છે.
બે પરમાણુંઓના બાહ્યતમ કોષના ઈલેક્ટ્રોનની ભાગીદારી દ્વારા રચતા બંધને સહસંયોજક બંધ કહેવામાં આવે છે.

જવાબ : પાણીના અણુમાં મધ્યસ્થ પરમાણું ઓક્સીજન હોય છે. કારણ પાણીનું અણુસુત્ર H2O છે આથી ઓક્સિજનનો પરમાણ્વીય ક્રમાંક 8 છે તેથી તેની ઈલેક્ટ્રોન રચનામાં K કક્ષામાં 2 ઈલેક્ટ્રોન અને L કક્ષામાં  ૬ ઈલેક્ટ્રોન હોય છે.
આમ ઓક્સીજન તેની બાહ્ય કક્ષામાં ૬ ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે.
L કક્ષાને સંપૂર્ણ ભરવા માટે વધુ 2 ઇલેક્ટ્રોનની આવશ્યકતા હોય છે. તેથી હાઇડ્રોજનના બે પરમાણુઓ તેમના K કક્ષાના એક એક ઈલેક્ટ્રોનની ભાગીદારી કરી પાણીના અણુનું નિર્માણ કરે છે.  પરિણામે પાણીમાનો ઓક્સીજન પરમાણું તેની નજીકના નિષ્ક્રિય વાયુ નિયોન જેવી ઈલેક્ટ્રોન રચના પ્રાપ્ત કરે છે.
જે તેની L કક્ષામાં 8 ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે. જયારે હાઇડ્રોજન પરમાણું તેની નજીકના નિષ્ક્રિય વાયુ હિલીયમ જેવી ઈલેક્ટ્રોન રચના પ્રાપ્ત કરે છે જે તેની K કક્ષામાં બે ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે.
 

જવાબ : કાર્બનના પરમાણું અન્ય પરમાણું સાથે ઈલેક્ટ્રોનની ભાગીદારી દ્વારા સહસંયોજક બંધનું નિર્માણ કરી અનેક સંયોજનો બનાવે છે. જેમાંના વધુ સંખ્યાના સંયોજનો બનવાની ક્ષમતા ધરાવે છે જે નીચેના પરિબળો પર આધાર રાખે છે.

જવાબ : સમાન ક્રિયાશીલ સમૂહ ધરાવતા જે કાર્બનિક સંયોજનોની શ્રેણીનો દરેક સભ્ય તેની પહેલાના કે પછીના ક્રમિક સભ્યથી કાર્બન અને હાઇડ્રોજન વાયુના પરમાણુઓની ચોક્કસ સંખ્યામાં તફાવત ધરાવતો હોય તો તે કાર્બનિક સંયોજનોની શ્રેણીને સમાનધર્મી શ્રેણી કહે છે.

જવાબ : સાબુના અણુ લાંબી શ્રુંખલા ધરાવતા કાર્બોકસીલીકએસિડનાસોડીયમ અથવા પોટેશિયમક્ષાર છે. સાબુના અણુના બંને છેડા અલગ અલગ ગુણધર્મ ધરાવે છે. એક છેડો જળ અનુરાગી છે. જે પાણી સાથે પારસ્પરિક ક્રિયા કરે છે. જયારે બીજો છેડો જળવિરાગી છે જે હાઇડ્રોકાર્બન સાથે પારસ્પરિક ક્રિયા કરે છે. જયારે સાબુપાણીની સપાટી પર હોય ત્યારે સાબુની જળવિરાગી પૂંછડી પાણીમાં દ્રાવ્ય થશે નહી અને તે પાણીની સપાટી પર ગોઠવાય છે. જયારે સાબુનું હાઇડ્રોફીલીક શીર્ષ પાણીમાં દ્રાવ્ય થશે. 

જવાબ : વસ્તુની સપાટી પર ચોંટેલા મેલને દુર કરવા માટે વપરાતા રાસાયણિક પદાર્થને પ્રક્ષાલકો કહેવામાં આવે છે. રાસાયણિક રીતે પ્રક્ષાલક લાંબી શ્રુંખલા ધરાવતા સલ્ફોનીક એસિડના સોડીયમ ક્ષાર કે ક્લોરાઈડ અથવા બ્રોમાઈડ આયનો ધરાવતા એમોનિયમ ક્ષાર છે. પ્રક્ષાલાકોના વીજભારીત છેડા કઠીન પાણીમાં હાજર કેલ્શિયમ અથવા મેગ્નેશિયમ આયનો સાથે અદ્રાવ્યઅવક્ષેપ બનાવતા નથી. જે દ્રાવ્ય ક્ષારરૂપે હોય છે. તે કઠીન પાણીમાં પણ અસરકારક રહે છે. સામાન્ય રીતે પ્રક્ષાલકનો ઉપયોગ શેમ્પુ અને કપડા ધોવાના પદાર્થ બનાવવા માટે થાય છે.

જવાબ : સાબુ એ લાંબી શ્રુંખલાયુક્ત કાર્બોક્સીલીક એસીડનો સોડીયમ અથવા પોટેસીયમ ક્ષાર છે. સાબુના અણુ બંધારણમાં બે ભાગ હોય છે. ૧. અધ્રુવીય ભાગ ૨. ધ્રુવીય ભાગ.

જવાબ : વોહલરે કાર્બન પરમાણું બે વિશિષ્ટ લક્ષણો એટલે કે ચતુસંયોજકતા અને કેટેનેશનના કારણે સંયોજનનું નિર્માણ કરે છે. આ પૈકી કેટલાક સંયોજનો વિભિન્ન કાર્બનની શ્રુંખલાસાથે જોડાયેલ અકાર્બનિક પરમાણું અથવા પરમાણુંઓનો સમૂહ ધરાવે છે. આ સંયોજનનું નિષ્કર્ષણ શરૂઆતમાં કુદરતી પદાર્થમાંથી કરવામાં આવ્યું હતું.
પ્રાચીન સમયમાં એમ માનવામાં આવતું હતું કે સજીવમાં રહેલું કંઈક મહત્વપૂર્ણ બળ કાર્બનિક પદાર્થની બનાવટ માટે જરૂરી છે જે આ માન્યતાનું વિખંડન વોહલરે કરેલું છે.

જવાબ : હાઇડ્રોજન અણુમાં હાઇડ્રોજનનો પરમાણ્વીય ક્રમાંક 1 છે તેથી તેની ઈલેક્ટ્રોન રચનાં K કક્ષામાં એક ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે. K કક્ષાને સંપૂર્ણ ભરવા માટે વધુ એક ઈલેક્ટ્રોનની આવશ્યકતા હોય છે. 

જવાબ : સહસંયોજક સંયોજનના ગુણધર્મ નીચે મુજબ છે.
૧. તેના ગલનબિંદુ અને ઉત્કલન બિંદુ નીચા પ્રમાણમાં હોય છે.
૨. તેઓ વિદ્યુતના અવાહક હોય છે.
૩. તેઓ સામાન્ય રીતે પાણીમાં અદ્રાવ્ય પરંતુ કાર્બનિક દ્રાવ્યમાં દ્રાવ્ય હોય છે.
૪. તેમની વચ્ચે આંતર આણ્વીય આકર્ષણબળો પ્રમાણમાં નિર્બળ હોય છે.
૫. તેઓ ઘન, પ્રવાહી અને વાયુ આવી ત્રણ અવસ્થા ધરાવે છે. 

જવાબ : અમોનિયા અણુનું અણુસુત્ર NH3જયારે એમોનિયા અણુમાં મધ્યસ્થ પરમાણું નાઈટ્રોજન હોય છે. તેનો પરમાણ્વીય ક્રમાંક ૭ છે તેથી તેની ઈલેક્ટ્રોન રચના K કક્ષામાં બે ઈલેક્ટ્રોન અને L કક્ષામાં ૫ ઈલેક્ટ્રોન રહેલા હોય છે. આમ, નાઈટ્રોજન તેની L કક્ષામાં ૫ ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે. L કક્ષાને સંપૂર્ણ ભરવા માટે વધુ ૩ ઈલેક્ટ્રોનની આવશ્યકતા હોય છે. હાઈડ્રોજનના ત્રણ પરમાણુઓ તેમના K કક્ષાના એક એક ઈલેક્ટ્રોનની ભાગીદારી કરી એમોનિયા અણુનું એટલે કે NH૩  નું નિર્માણ કરે છે.

જવાબ :