GSEB Solutions for ધોરણ ૧૦ Gujarati

જવાબ : ચૂનાનો ઉપયોગ સિમેન્ટની બનાવટમાં મોટા પ્રમાણમાં થાય છે. આ ઉપરાંત લોખંડ ગાળવાની ભટ્ટીમાં તથા રસાયણિક ઉદ્યોગોમાં પણ વપરાય છે.      ચૂનાનો ઉપયોગ મકાન બાંધકામમાં , કાગળ અને ખાંડના શુદ્ધિકરણમાં થાય છે. સોડા એશ, સાબુ, રંગ- રસાયણ બનાવાવામાં પણ સાબુ વપરાય છે.      દેશમાં ચૂનાનું ઉત્પાદન કરતા રાજ્યો રાજસ્થાન, મધ્ય પ્રદેશ, આંધ્ર પ્રદેશ, તમિલનાડુ વગેરે છે.      ગુજરાતમાં પણ જુનાગઢ, જામનગર, કચ્છ, અમરેલી, વડોદરા, પંચમહાલ, ભરૂચ, સુરત, નર્મદા, ભાવનગર, રાજકોટ વગેરે જીલ્લા ચૂનાના મુખ્ય ઉત્પાદક છે.

જવાબ : વિશ્વમાં ભારત અબરખના ઉત્પાદનમાં પ્રથમ સ્થાન ધરાવે છે. અબરખ અગ્નિ રોધક, વિદ્યુત અવાહક હોવાથી તેનો ઉપયોગ વિદ્યુતના સાધનો બનાવવામાં થાય છે. વિદ્યુત મોટર, ડાયનેમો, રેડીઓ, ટેલીફોન, મોટરગાડી, હવાઈ જહાજ, વગેરેની બનાવટમાં અબરખનો ઉપયોગ થાય છે.      ભારતમાં બિહાર, રાજસ્થાન, ઝારખંડ અને આંધ્ર પ્રદેશ અબરખ ઉત્પાદનના મુખ્ય રાજ્યો છે. આ ઉપરાંત કર્ણાટક, પશ્ચિમ બંગાળ, અને તમિલનાડુમાં પણ અબરખ પ્રાપ્ત થાય છે. ભારતમાં મોસ્કોવાઈટ નામના અબરખનો વિશાળ જથ્થો મળી આવે છે.

જવાબ : લીખંડ એ આધુનિક વિશ્વના ઔદ્યોગિક વિકાસના પાયા સમાન ખનીજ છે. લોખંડની કાચી ધાતુના ચાર પ્રકાર છે.

1. હેમેટાઈટ
2. મેગ્નેટાઈટ
3. લીમોનાઈટ
4. સિડેરાઈઝ

ભારતમાં સૌથી વધુ લોખંડ કર્ણાટક રાજ્યમાં મળે છે. ત્યારબાદ ઓડીસા, ઝારખંડ, છત્તીસગઢ અને આંધ્ર પ્રદેશમાંથી પ્રાપ્ત થાય છે. રાજસ્થાન, મહારાષ્ટ્ર, કેરલ, ઉત્તર પ્રદેશ, રાજસ્થાન, તમિલનાડુ, વગેરે રાજ્યોમાંથી પણ લોખંડ પ્રાપ્ત થાય છે.

જવાબ : મેંગેનિઝને લોખંડ પોલાદ ઉદ્યોગ માટે મહત્વની ધાતુ ગણવામાં આવે છે. તેનો મુખ્ય ઉપયોગ લોખંડમાંથી પોલાદ બનાવવામાં થાય છે.
ભારતમાં ઓડીસા, કર્ણાટક, મધ્ય પ્રદેશ અને ગોવા મેંગેનીઝના મુખ્ય ઉત્પાદક રાજ્ય છે. આ ઉપરાંત આંધ્ર પ્રદેશ, ઝારખંડ, રાજસ્થાન, અને ગુજરાત માંથી પણ મેંગેનીઝ ઉપલબ્ધ બને છે.

જવાબ : સ્લેટ, આરસપહાણ અને હીરા રૂપાંતરિત ખડકોમાંથી બને છે.

જવાબ : ક્રોમિયમ, મેંગેનીઝ, ટંગસ્ટન, વેનેડીયમ વગેરે મિશ્રધાતુ રૂપે વપરાતા ખનીજો છે.

જવાબ : ભારતમાં મેસ્કોવાઈટ અબરખનો વિશાળ જથ્થો મળી આવ્યો છે.

જવાબ : ગુજરાતમાં તુલસીશ્યામમાં ગરમ પાણીના ઝરા મળી આવ્યા છે.

જવાબ : એલ્યુમિનિયમ બોકસાઇટ માંથી મેળવવામાં આવે છે.

જવાબ : સીસાની ધાતુને ગેલેના તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

જવાબ : ચૂનાનો મોટા પ્રમાણમાં ઉપયોગ સિમેન્ટની બનાવટમાં થાય છે.

જવાબ : અબરખના ઉત્પાદનમાં વિશ્વમ ભારત પ્રથમ સ્થાન ધરાવે છે.

જવાબ : ઉત્તર પ્રદેશ એ બાયોગેસના ઉત્પાદનમાં ભારતમાં પ્રથમ સ્થાન ધરાવતું રાજ્ય છે.

જવાબ : તાંબાની ધાતુમાં જસત ઉમેરવાથી પિત્તળ બને છે?

જવાબ : વિશ્વના ઔદ્યોગિક વિકાસના પાયારૂપ ખનીજ લોખંડછે.

જવાબ : માનવીએ સૌ પ્રથમ તાંબાનો ઉપયોગ કર્યો હતો.

જવાબ : લોખંડની કાચી ધાતુના ચાર પ્રકાર છે.
1.    હેમેટાઈટ
2.    મેગ્નેટાઈટ
3.    લીમોનાઈટ
4.    સિડેરાઈઝ

જવાબ : કિંમતી ધાતુઓ જેવીકે સોનું, ચાંદી, તાંબું, વગેરે ખનીજો આગ્નેય ખડકો માંથી મળે છે.

જવાબ : ગુજરાતમાં સૌરઉર્જા પ્લાન્ટ ભુજના માધોપુરમાં સ્થાપવામાં આવ્યો છે.

જવાબ : ગુજરાતમાં આવેલા ગાંધાર ખાતે કુદરતી વાયુના ભંડાર તરીકે ઓળખાતું ક્ષેત્ર છે.

જવાબ : ફ્રાન્સે ઈ.સ. ૧૯૬૬માં ભરતી- ઓટની મદદથી વિદ્યુત મેળવવાની યોજના અમલમાં મૂકી.

જવાબ : પરમાણુંવિદ્યુતના ઉત્પાદનમાં વપરાતું મુખ્ય ખનીજ યુરેનિયમ છે.

જવાબ : બયોગેસના ઉત્પાદનમાં પદાર્થો સડી જવાથી મિથેન વાયુ ઉત્પન્ન થાય છે.

જવાબ : નાનાથી માંડી મોટા યંત્રો, શસ્ત્રો, હવાઈ જહાજ બનાવવામાં લોખંડનો ઉપયોગ થાય છે.

જવાબ : જામનગર જીલ્લામાંથી મળતા ચૂનાના પથ્થરોમાં ચૂનાનું પ્રમાણ 97 ટકા હોય છે.

જવાબ : સીસું

જવાબ : કર્ણાટક

જવાબ : જામનગર

જવાબ : અબરખ

જવાબ : એલ્યુમિનિયમ

જવાબ : કલાઇ

જવાબ : જસત

જવાબ : તાંબાંનો

જવાબ : પોલાદ

જવાબ : કાર્બન

જવાબ : પાષાણયુગ

જવાબ : ખનીજો

જવાબ : રૂપાંતરિત

જવાબ : પ્રસ્તર

જવાબ : આગ્નેય

જવાબ : ભારતમાં રેત ખડકો, ચૂનાના ખડકો, શેલ જેવા પ્રસ્તર ખડકોમાંથી ખનીજ તેલ મળી આવે છે.

• પ્રાચીન સમયમાં પૃથ્વી પરના પ્રાણીઓ ભૂગર્ભમાં દટાયા અને તેનું હાઇડ્રોકાર્બનમાં રૂપાંતર થયું . આ લગભગ            પ્રવાહી    રૂપમાં હતું.
• આંતરિક હલનચલન થતા આ સ્વરૂપના સ્તરો ધીમે ધીમે પૃથ્વીની સપાટી તરફ ઉંચકાતા ગયા. કેટલાક પેટાળમાંથી ઉપર આવ્યા તો કેટલાક સમુદ્રના તળિયે દટાયેલા રહ્યા.
• ભારતમાં 1866 માં અસમમાં તેલનો કુવો શોધવા સૌ પ્રથમ કુવો ખોદવામાં આવ્યો. ૧૮૬૭માં અસમના માકુમ ખાતે ખનીજ તેલ મળી આવ્યું. ત્યારપછીના સક્રિય પ્રયત્નો ભારતના અન્ય ભાગો જેવા કે ખંભાતનો અખાત અને અરબ સાગરના ‘ બોમ્બે હાઈ’ માં પણ ખનીજ તેલ મળી આવ્યું.
• આ ઉપરાંત આંધ્ર પ્રદેશ, તમિલનાડુ અને અરુણાચલ પ્રદેશોના વિસ્તારોમાંથી પણ ખનીજતેલ મેળવવામાં આવે છે.
• ભારતના ખનીજતેલના ભંડારોને 5 વિભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યા છે.

1. ઉત્તર પૂર્વના તેલક્ષેત્રો
2. ગુજરાતના તેલક્ષેત્રો
3. બોમ્બે હાઈના તેલક્ષેત્રો
4. પૂર્વ કિનારાના તેલક્ષેત્રો
5. રાજસ્થાનના તેલક્ષેત્રો

• ગુજરાતના આણંદ જીલ્લાના લૂણેજ ખાતેથી સૌ પ્રથમ ખનીજ તેલ પ્રાપ્ત થયું. ત્યારબાદ અંકલેશ્વર, મહેસાણા, કલોલ, નવાગામ,             કોસંબા, ભરૂચ, ખેડા અને ભાવનગર માંથી         ખનીજ તેલ મળી આવે છે.
• વિશ્વનું સૌથી મોટું ખનીજતેલ સુદ્ધીકરણ સંકુલ જામનગરમાં આવેલું છે.
• ખનીજ તેલ ઉદ્યોગોમાં સંત્રિક સાધન સંચાલાન બળ કે બળતણ તરીકે વપરાય છે. તેમજ પરિવહનમાં તેનો ઉપયોગ થાય છે.

જવાબ : માનવ જાતિના અસ્તિત્વ માટે અને વિકાસ માટે ખનીજો જરૂરી છે. આજે દરેક રાષ્ટ્ર પોતાના વિકાસ માટે નિકાસ વધારવાનો પ્રયાત્ન કરે છે. નિકાસ વધારી વિદેશી હુંડીયામણ મેળવવા ખાનીજોનો બેફામ ઉપયોગ કરે છે. તેથી ખનીજ સંરક્ષણ જરૂરી છે.      

1. યોગ્ય ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ: ખનીજો મેળવવા માટે યોગ્ય ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે તો ખનીજો વેડફાઈ જતી અટકાવી શકાય છે.
2. પુન:ચક્ર – લોખંડ, તાંબું, અલ્યુમિનીયમ અને કલાઈના નકામા ભંગારને ફરીથી ઉપયોગમાં લેવા જોઈએ.
3. ખનીજોનો વૈકલ્પિક ઉપયોગ : ઓછા પ્રમાણમાં પ્રાપ્ત થતા ખનીજોના વિકલ્પ્પો શોધવા જોઈએ.
4. વિદ્યુતના સ્થાને સૌર વીદ્યુતનો ઉપયોગ, તાંબાને સ્થાને એલ્યુમીનીયમનો ઉપયોગ, અને પેટ્રોલને બદલે સી.અન.જી. નો ઉપયોગ વધારવો જોઈએ.
5. બિન પરંપરાગત સાધનોનો ઉપયોગ: જળ,સૌર, પવન, બાયોગેસ જેવા બિનપરંપરાગત સાધનોનો ઉપયોગ વધારવો જોઈએ.
6. પોષણક્ષમ વિકાસ: પર્યાવરણની ગુણવત્તા જાળવી રાખી ભવિષ્યની પેઢીને શુદ્ધ પર્યાવરણની ભેટ આપવી. પ્રદુષણમુક્ત પર્યાવરણ ના પ્રયત્નો કરવા જોઈએ.
7. ખનિજોનો અનુમાનિત જથ્થો નિશ્ચિત થાય પછીથી તેનો આયોજન પૂર્વક ઉપયોગ થાય તો ઘણા લાંબા સમય સુધી તેનો ઉપયોગ થઇ શકે.

ખનીજ સંસાધનોની જાળવણી અને સંવર્ધન જરૂરી છે.

જવાબ : માનવીના ઘરમાં ચાલતા વીજળીક ઉપકરણો જેવા કે ટેલીવિઝન, રેડીઓ, પંખા, વોશિંગ મશીન, ફ્રીઝ વગેરેને ચલાવવા માટે જે ઉર્જાની જરૂર પડે છે તેને વિદ્યુત શક્તિ કહે છે.

• માનવીઓ દ્વારા ચલાવાતા ઉદ્યોગોના સતત વિકાસ માટે વિદ્યુત શક્તિની જરૂર પડે છે. આ જરૂરિયાતને પૂરી કરવા માટે ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ થઇ જેના પરિણામે વિદ્યુત શક્તિની શોધ થઇ.
• વિદ્યુત શક્તિ મેળવવા માટે ઉર્જાના જુદા જુદા ત્રણ પ્રકારના સાધનો છે.
• કોલસો, ખનીજ તેલ કે કુદરતી વાયુનો ઉર્જાના સ્ત્રોત તરીકે ઉપયોગ કરીને ઉત્પન્ન કરાતી વિદ્યુત ‘તાપ વિદ્યુત’ કહેવાય છે.
• તાપ વિદ્યુત મથકોમાં વિદ્યુત ઉત્પન્ન કરવા લાખો તન કોલસો વપરાય છે. ભારતમાં જે વિસ્તારમાં મોટા પ્રમાણમાં કોલસો ઉપલબ્ધ હોય તેવા ક્ષેત્રોમાં તાપ વિદ્યુત મથક સ્થાપવામાં આવે છે.
• વિદ્યુત ઉત્પન્ન કરવાનો બીજો સ્ત્રોત છે સતત મળતું પાણી. સામાન્ય રીતે નદીઓના ધોધના સ્થળે કે ઉંચાઈ પર જામા થયેલ પાણીને પાઈપ લાઈન દ્વારા નીચે વહેવડાવીને તેની ગતિશક્તિ દ્વારા ટર્બાઈન ચલાવીને વિદ્યુત ઉત્પન્ન કરવામાં આવે છે. આ પ્રકારે ઉત્પન્ન કરેલી વિદ્યુતને ‘જળવિદ્યુત’ કહે છે.
• ગુજરાતમાં નર્મદા નદી પર બનાવેલ સરદાર સરોવર ખાતે જળવિદ્યુત મથક કાર્યરત છે.
• આજ રીતે સૂર્ય-ચંદ્રના ગુરુત્વાકર્ષણને લીધે દરિયામાં સતત ભરતી ઓટ આવ્યા કરે છે. ભારતીના પાણીમાં શક્તિ વધુ હોય છે.પાણીની આ શક્તિનો ઉપયોગ માનવીએ ટર્બાઈન ગોઠવીને વિદ્યુત શક્તિ મેળવવામાં કર્યો.
• ગુજરાતમાં કચ્છ અને ખંભાતના અખાતમાં આ યોજનાનો અમલ કર્યો છે.
• આ ઉપરાંત યુરેનિયમ અને થોરિયમ જેવા કિરણોત્સર્ગી તત્વોનું વિભાજન કરી જે વિરાટ ગરમીશક્તિ પેદા થાય છે તેનો ઉપયોગ પરમાણું વિદ્યુત ઉત્પન્ન કરવામાં આવે છે.
• ભારતમાં ઝારખંડ અને રાજસ્થાનમાં બહુ થોડા પ્રમાણમાં યુરેનિયમ મળે છે.

જવાબ : તાંબાનો વપરાશ આદિકાળથી કરવામાં આવે છે. માનવીના સૌ પ્રથમ ઉપયોગમાં આવેલી    આ ધાતુ હતી. અન્ય ધાતુ સાથે મિશ્રણ થવાના ગુણને કારણે તેનું મહત્વ વધુ છે.તેમાં કલાઈ ઉમેરવાથી કાંસુ બને છે. અને જસત ઉમેરવાથી પિત્તળ બને છે.

જવાબ : ખનીજોને મુખ્ય ત્રણ પ્રકારમાં વહેંચી શકાય.

1. ધાતુમય ખનીજો:

1. કિંમતી ધાતુમય ખનીજો: સોનું, ચાંદી, પ્લેટીનમ વગેરે.
2. વજનમાં હલકી એવી ધાતુંવાળા ખનીજો: મેગ્નેશિયમ, બોકસાઇટ, ટીટાનિયમ.
3. સામાન્ય ઉપયોગમાં લેવાતા ખનીજો: લોખંડ, તાંબું, સીસુ, જસત, કલાઈ.
4. મિશ્ર ધાતુ બનાવવા વપરાતા ખનીજો: મેંગેનીઝ, ક્રોમિયમ, ટંગસ્ટન, વેનેડીયમ, વગેરે.

2. અધાતુમય ખનીજો: ચૂનાના પથ્થર, ચોક, અસ્બેસ્ટોસ, જીપ્સમ, સલ્ફર, હીરા વગેરે.

જવાબ : આજના યુગમાં માનવીની તમામ જરૂરિયાતો અને પ્રવૃત્તિઓ ખનીજો માંથી બનાવેલા સાધનો સાથે સંકળાયેલી છે.

• નાનામાં નાના કદના યંત્રો કે ઉદ્યોગો માટે જરૂરી એવા વિરાટ કદના યંત્રો અને આધુનિક વાહનો વગેરે બધાજ પ્રકારના ખનીજો માંથી બને છે.
• ઉદ્યોગોના વિકાસ અને તેના યંત્રો બનાવવા માટે વપરાતી ખનીજોનું મહત્વ ઘણુંજ વધી ગયું છે. આજના તમામ વિકસિત રાષ્ટ્રો આધુનિક જ્ઞાન અને વિવિધ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ વિવિધ ખનીજો અને તેની સમૃદ્ધિને વિકાસ યોજનાઓમાં કરે છે.
• મોટા યંત્રો અને વિશાળ અવકાશયાનોમાં પણ ખાનીજોનો ઉપયોગ થાય છે.
• તેથી આધુનિક યુગને ‘ખનીજ યુગ’ પણ કહેવામાં આવે છે.

જવાબ : આજના યુગમાં વિશ્વની મોટા ભાગની જરૂરિયાતો કોલસો ખનીજ તેલ, કુદરતી તેલ અને વૃક્ષોના લાકડા દ્વારા પ્રાપ્ત થતી ઉર્જાઓથી સંતોષાય છે. પરંતુ શક્તિના આ સંસાધનો માર્યાદિત જથ્થામાં ઉપલબ્ધ છે. અને તેની પુન: પ્રાપ્તિ અશક્ય છે. તેથી આ સંસાધનોને લાંબા સમય સુધી સાચવવાના પ્રયત્નો શરુ થયા અને તેના વિકલ્પ રૂપે પવનઉર્જા, સૌર ઉર્જા, બાયોગેસ, ભરતી શક્તિ અને ભુતાપીય ઉર્જાનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો.

જવાબ : મેંગેનીઝનો ઉપયોગ સામાન્ય લોખંડ માંથી પોલાદ બનાવવા માટે થાય છે. આ પોલાદ ખુબ જ મજબુત હોય છે. મેંગેનીઝના મિશ્રણથી બનેલા પોલાદનો ઉપયોગ પાટા તથા સળિયા બનાવવામાં થાય છે. આ પોલાદથી બનેલા પાટા અને સળિયાઓમાં સ્થિતિ સ્થાપકતા અને મજબૂતાઈ આવે છે.

જવાબ : સૂર્યએ પૃથ્વી પરની ઉર્જાનો મુખ્ય સ્ત્રોત છે. તે વર્ષના મોટા ભાગના દિવસોમાં પ્રકાશિત રહે છે. સૂર્ય દ્વારા મળતી ઉર્જાને સૌર ઉર્જા કહે છે. જેને કારણે સમગ્ર પૃથ્વી પરનું જીવાવરણ ધબકતું રહે છે.

જવાબ :

• ઘણા સમયથી માનવજીવન માટે કોલસો એ મહત્વનું શાક્તિનું સંસાધન છે.
• આધુનિક જમાનામાં વરાળ યંત્રોની શોધ થઇ તેમાં કોલસાનો ઉપયોગ વધ્યો, તેનાથી રેલ્વે અને આગબોટ જેવા પરિવહનના સાધનો નો ઉપયોગ સરળ બનતો ગયો.
• વીજળીની શોધ થવાથી તાપ વિદ્યુતના ઉત્પાદનમાં કોલસો મહત્વનું ખનીજ બનવા લાગ્યો. તેમજ ધાતુ ગાળવાની મોટી ભટ્ટીઓમાં તેનો ઉપયોગ થવા લાગ્યો.
• ઘરમાં રસોઈ કરવાના બળતણ તરીકે, મોટા કારખાનાઓમાં ઉર્જાના સ્ત્રોત તરીકે કોલસાનું ઘણું મહત્વ છે.
• કોલસામાંથી કેટલીક આડ પેદાશો પણ મળે છે. જેમકે ડામર, એમોનીયા, વાયુ, અમોનિયા સલ્ફેટ, બેન્ઝોલ તથા ક્રુડ ઓઇલ.

જવાબ :

• માનવીએ પાણીની શક્તિનો ઉપયોગ કરી તેમાંથી ઉર્જા મેળવવાનો પ્રયત્ન કર્યો અને તેમાંથી વીજળી મેળવવામાં સફળતા પ્રાપ્ત કરી. ભરતી ઉર્જાએ ઉર્જાનું બિનપરંપરાગત શક્તિ સંસાધન છે.
• સૂર્ય અને ચંદ્રના ગુરુત્વાકર્ષણના કારણે             પૃથવીની સપાટી પરના મોટા ભાગના સમુદ્રોમાં ભરતી ઓટની પ્રક્રિયા સતત ચાલતી હોય છે. ભારતીના પાણીમાં શક્તિ વધુ હોય છે. પાણીની આ શક્તિનો ઉપયોગ માનવીએ વીજળી મેળવવામાં કર્યો છે.
• ભરતીના પાણીને અવરોધી મોટા બંધ બાંધવામાં આવ્યા. આ પાણીને નીચે તરફ ધોધરૂપે વહેવડાવી નીચાણમાં ગોઠવેલા ટર્બાઈન વડે વિદ્યુત શક્તિ પ્રાપ્ત કરવામાં આવે છે.
• ભારતમાં વિશાળ દરિયા કિનારો હોવાથી ભરતી ઉર્જા મેળવવાની ઘણી શક્યતા રહેલી છે. ઈ.સ. ૧૯૬૬માં ફ્રાન્સે ભરતી ઓટની મદદથી વિદ્યુત મેળવવાની યોજના અમલમાં મૂકી.

જવાબ :

• પૃથ્વી પર જમીનમાંથી ખનીજ તેલમાંથી કુદરતી રીતે છુટા પડેલા વાયુને કુદરતી વાયુ કહે છે.
• તે વાપરવામાં સરળ, સૌથી સસ્તી, અને પ્રદુષણ રહિત ઉર્જા શક્તિ છે.
• તેનો  મહત્તમ ઉપયોગ ઘરગથ્થુ બળતણ તરીકે, વાહનો અને કારખાના ચલાવવા માટે થાય છે. તેમજ ઠંડા પ્રદેશોમાં ગરમી મેળવવા માટે અને પેટ્રોકેમિકલ્સ તથા રસાયણિક ખાતર બનાવવા આ વાયુનો ઉપયોગ થાય છે.
• ભારતમાં કુદરતી વાયુના ભંડારો કાવેરી બેસિન, ખંભાત બેસિન અને રાજસ્થાનના જેસલમેરમાં આવેલા છે.
• ગુજરાતમાં અંકલેશ્વર ખનીજ તેલ અને કુદરતી વાયુનો સૌથી મોટો ભંડાર ધરાવતું ક્ષેત્ર છે.

જવાબ : શક્તિના સંસધાનો કુદરતી વાયુ, ખનીજ તેલ, કોલસો, લાકડું તથા યુરેનિયમ જેવા પરંપરાગત સ્ત્રોત તેમજ ભરતી, પવન, સૂર્ય, ભુતાપીય ઉર્જા જેવા બિનપરંપરાગત સ્ત્રોતમાંથી મેળવાય છે.

જવાબ : આ ધાતુ એલ્યુમીનીયમની કાચી ધાતુ છે. બોકસાઇટ માંથી એલ્યુમીનીયમ મેળવવામાં આવે છે. સૌ પ્રથમ વાર તે ૧૮૨૧ માં ફ્રાન્સના લેસ બાકસ પાસેથી મળી આવી.