GSEB std 10 science solution for Gujarati check Subject Chapters Wise::
જવાબ : BI₃ > BBr₃ > BCl₃ > BF₃
જવાબ : Tl₂O
જવાબ : Al(OH)₃
જવાબ : B
જવાબ : H₃BO₃
જવાબ : H₃BO₃ + HBF₄
જવાબ : B₃N₃H₆
જવાબ : MnO
જવાબ : 
જવાબ : H₃BO₃ + HCl
જવાબ : B₃N₃
જવાબ : Ga
જવાબ : H₂SO₄ નું ઍસિડિક દ્રાવણ
જવાબ : Al
જવાબ : Al + NH₄NO₃
જવાબ : TI[TIBr₄]
જવાબ : સોડિયમ એલ્યુમિનો સિલિકેટ
જવાબ : 
જવાબ : CCl₄
જવાબ : ટિન બાયકાર્બોનેટ
જવાબ : PbO₂
જવાબ : H₂SnO₃
જવાબ : Pb₃O₄
જવાબ : H₂SnO₃
જવાબ : બેઝિક
જવાબ : હાઇડ્રોરોજન બંધની હાજરી
જવાબ : 
જવાબ : ગ્રૅફાઇટ
જવાબ : +2 અને +4 ઑક્સિડેશન અવસ્થા દર્શાવે છે.
જવાબ : બોરેઝિનિ
જવાબ : સિલિકોન
જવાબ : CO + N₂
જવાબ : આલ્કોહોલમાંથી સીધું ગેસોલીન
જવાબ : 5
જવાબ : 4 થી વધુ સવર્ગ આંક ધરાવી શકે છે.
ફુલેરિન, ટોલ્યુઈન દ્રાવકમાં કયા રંગનું દ્રાવણ આપે છે ?
જવાબ : નારંગીલાલ
જવાબ : B(OH)₃
જવાબ : મેટાબોરિક ઍસિડ
જવાબ : બોરોન હાઈડ્રાઇડ
જવાબ : NH₃
જવાબ : બોરોઝિન
જવાબ : ફુલેરિન
જવાબ : ષટ્કોણીય
જવાબ :
જવાબ : 
જવાબ : 3.4 
ફુલેરિનનો આકાર કોના જેવો છે ?
જવાબ : બકીબૉલ
જવાબ : કૉક
જવાબ : CO +HHHH₂
જવાબ : 
જવાબ : ગેલિયમ
જવાબ : કાર્બન
જવાબ : ઍસિડિક
બંધ બનાવવાની ક્ષમતા C થી Pb તરફ જતાં........
જવાબ : ઘટે છે.
જવાબ : ચતુષ્ફલકાય
જવાબ : સીલ, ઇલેક્ટ્રિકલ વીજરોધક અને ગ્રીઝ
જવાબ : +1 અને +3 બંને
જવાબ : B>AI
જવાબ : B>Al>Ga
આયન બનાવે છે, પરંતુ B એ 
આયન બનાવતો નથી કારણ કે,...
જવાબ : B નું કદ Al કરતાં નાનું છે. અને Bની 
નું મૂલ્ય Al કરતાં વધારે છે.
જવાબ : p-વિભાગના તત્વોમાં અંતિમ ઇલેક્ટ્રૉન બાહ્યતમ p-કક્ષકમાં પ્રવેશ કરે છે. p-કક્ષકોની સંખ્યા ત્રણ હોય છે. તેથી p-કક્ષકોના એક ગણ(સેટ)માં વધુમાં વધુ છ ઇલેક્ટ્રૉનને સમાવી શકાય છે. પરિણામે આવર્તકોષ્ટકમાં p-વિભાગમાં 13 થી 18 એમ છ સમૂહોનો સમાવેશ થાય છે.
બોરોન, કાર્બન, નાઇટ્રોજન, ઑક્સિજન, ફ્લોરિન અને હિલિયમ આ સમૂહોના મુખ્ય તત્વો છે. તેઓની સંયોજકતા કોશની ઇલેક્ટ્રૉનીય રચના
(હિલિયમ સિવાય) છે. જો કે ઇલેક્ટ્રૉનીય રચનાનો અંતર્ભાગ જુદોજુદો હોઈ શકે છે.
આ જુદાપણું તેઓના ભૌતિક ગુણધર્મો (જેવા કે પરમાણ્વીય અને આયનીય ત્રિજ્યા, આયનીકરણ એન્થાલ્પી વગેરે) તેમજ રાસાયણિક ગુણધર્મોને વિશેષ અસર કરે છે. પરિણામે p-વિભાગના સમૂહોના તત્વોના ગુણધર્મોમાં વિશેષ ભિન્નતા જોવા મળે છે.
p-વિભાગના તત્વ દ્વારા દર્શાવવામાં આવતી મહત્તમ ઑક્સિડેશન અવસ્થા તેની કુલ સંયોજકતા ઇલેક્ટ્રૉનની (એટલે કે s અને p-ઇલેક્ટ્રૉનનો સરવાળો) સંખ્યા જેટલી હોય છે. આમ, સ્પષ્ટ છે કે આવર્તકોષ્ટકમાં ડાબી બાજુથી જમણી બાજુ તરફ જતાં સંભવિત ઑક્સિડેશન અવસ્થાની સંખ્યા વધતી જાય છે. આ ઉપરાંત p-વિભાગના તત્વો સમૂહ ઑક્સિડેશન અવસ્થાની સાથેસાથે અન્ય ઑક્સિડેશન અવસ્થાઓ પણ દર્શાવે છે, જે સામાન્ય રીતે (પરંતુ આવશ્યક નહિ) કુલ સંયોજક્તા ઇલેક્ટ્રૉનની સંખ્યા કરતાં બે એકમ જેટલી ઓછી હોય છે.
p-વિભાગના તત્વો દ્વારા દર્શાવવામાં આવતી ઑક્સિડેશન અવસ્થાઓ નીચેના કોષ્ટકમાં દર્શાવેલી છે. બોરોન, કાર્બન અને નાઇટ્રોજન સમૂહોમાં હલકા તત્વોની સમૂહ ઑક્સિડેશન અવસ્થા સૌથી વધુ સ્થાયી હોય છે. તેમ છતાં દરેક સમૂહના ભારે તત્વો માટે ઑક્સિડેશન અવસ્થા તેની સમૂહ ઑક્સિડેશન અવસ્થાથી બે એકમ જેટલી ઓછી અને ક્રમિક રીતે સ્થાયી થતી જાય છે. સમૂહ ઑક્સિડેશન અવસ્થાથી બે એકમ જેટલી ઓછી ઑક્સિડેશન અવસ્થાની પ્રાપ્તિને ‘નિષ્ક્રિય યુગ્મ અસર' કહે છે.
p-વિભાગના તત્વોની સામન્ય ઈલેક્ટ્રૉનીય રચના અને ઑક્સિડેશન અવસ્થાઓ
|
સમૂહ |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 |
| સામાન્ય ઈલેક્ટ્રૉનીય રચના |
|
|
|
|
|
 )
|
| સમૂહનું પ્રથમ તત્વ |
B |
C |
N |
O |
F |
He |
| સમૂહ ઑક્સિડેશન અવસ્થા |
+3 |
+4 |
+5 |
+6 |
+7 |
+8 |
| અન્ય ઑક્સિડેશન અવસ્થાઓ |
+1 |
+2,-4 |
+3,-3 |
+4,+2,-2 |
+5,+3,+1,-1 |
+6,+4,+2 |
જવાબ : બોરોન એક વિશિષ્ટ અધાતુ છે. એલ્યુમિનિયમ ધાતુ છે પણ તે બોરોન સાથે ઘણી રાસાયણિક સામ્યતા દર્શાવે છે. જ્યારે ગેલિયમ, ઇન્ડિયમ અને થેલિયમ લગભગ પૂર્ણ રીતે ધાત્વીય લાક્ષણિકતા ધરાવે છે.
બોરોન એક દુર્લભ તત્વ છે. તે મુખ્યત્વે ઓર્થોબોરિક ઍસિડ (H₃BO₃), બોરેક્ષ (
) અને કર્નાઈટ (
) સ્વરૂપે મળી આવે છે. ભારતમાં બોરેક્ષ પુગાખીણ (લદાખ) અને સાંભર સરોવરમાં (રાજસ્થાન) મળી આવે છે.
પૃથ્વીના પોપડામાં બોરોન કુલ દળના 0.0001 % પ્રમાણમાં મળી આવે છે. બોરોનના બે સમસ્થાનિકો 
(19 %) અને 
(81 %) જોવા મળે છે. એલ્યુમિનિયમ પૃથ્વીના પોપડામાં સૌથી વધુ પ્રમાણમાં મળી આવતી ધાતુ છે તથા ઑક્સિજન (45.5 %) અને સિલિકોન (27.7 %) પછી પૃથ્વીના પોપડામાં ત્રીજા ક્રમે સૌથી વધુ પ્રમાણમાં (8.31 %) મળી આવતું તત્વ છે.
બૉંક્સાઈટ (
) અને ક્રાયોલાઈટ (
) એલ્યુમિનિયમની અગત્યની ખનીજો છે. ભારતમાં તે અબરખ (mica) તરીકે મધ્યપ્રદેશમાં, કર્ણાટકમાં, ઓરિસ્સામાં અને જમ્મુમાં મળી આવે છે. ગેલિયમ, ઇન્ડિયમ અને થેલિયમ કુદરતમાં ખૂબ જ ઓછા પ્રમાણમાં પ્રાપ્ય છે.
જવાબ : સમૂહમાં ઉપરથી નીચે તરફ જતા દરેક ક્રમિક સભ્યમાં ઇલેક્ટ્રૉનનો એક વધારાનો કોશ ઉમેરાતો જાય છે. તેથી પરમાણ્વીય ત્રિજ્યા વધતી જતી જોવા મળે છે. આમ, પરમાણ્વીય ત્રિજ્યામાં વિચલન જોવા મળે છે.
Gaની પરમાણ્વીય ત્રિજ્યા Alની પરમાણ્વીય ત્રિજ્યા કરતાં ઓછી હોય છે. આ બાબતને ઇલેક્ટ્રોનીય રચનાના અંતર્ભાગમાં જોવા મળતી ભિન્નતાના આધારે સમજાવી શકાય છે. ગેલિયમમાં રહેલા વધારાના 10 d ઇલેક્ટ્રૉન બાહ્યતમ ઇલેક્ટ્રૉન માટે તેમાં વધેલા કેન્દ્રિય વીજભાર પ્રત્યે માત્ર નબળી સ્ક્રિનિંગ (આવરણ) અસર (એકમ 2) દર્શાવે છે. પરિણામે ગેલિયમની પરમાણ્વીય ત્રિજ્યા (135 pm) એલ્યુમિનિયમની પરમાણ્વીય ત્રિજ્યા (143 pm) કરતાં ઓછી હોય છે.જવાબ : સામાન્ય વલણના આધારે કહી શકાય કે સમૂહમાં આયનીકરણ એન્થાલ્પીનું મૂલ્ય ઉપરથી નીચે તરફ સરળતાથી ઘટતું નથી. B થી Al તરફ જતાં આયનીકરણ એન્થાલ્પીમાં જોવા મળતો ઘટાડો તેના કદના વધારા સાથે સંકળાયેલો હોય છે.
Al અને Ga વચ્ચે તથા In અને Tl વચ્ચેના તત્વોમાં મળતી આયનીકરણ એન્થાલ્પીમાં જોવા મળતું અસાતત્ય d અને f ઇલેક્ટ્રૉનને કારણે છે. આ ઇલેક્ટ્રૉન નબળી સ્ક્રિનિંગ અસર ધરાવતા હોવાથી વધતા જતા કેન્દ્રિય વીજભારને સમતોલિત કરવા અશક્તિમાન હોય છે. આયનીકરણ એન્થાલ્પીનો અપેક્ષિત ક્રમ
છે. દરેક તત્વની પ્રથમ ત્રણ આયનીકરણ એન્થાલ્પીનો સરવાળો ઘણો વધુ હોય છે.
સમૂહમાં ઉપરથી નીચે તરફ જતા વિદ્યુતઋણતા પ્રથમ B થી Al સુધી ઘટતી જાય છે અને બાદમાં અંશતઃ વધતી જાય છે. આનું કારણ તત્વોના પરમાણ્વીય કદમાં રહેલો અનિયમિત તફાવત છે.
જવાબ : (i) B થી Tl :
સમૂહ 13 નાં તત્વોની
રચના 
છે. તેથી +3 સામાન્ય ઑક્સિડેશન અવસ્થા ધરાવે છે. કેટલીકવાર B અને Al એ 3+ ઑક્સિડેશન અવસ્થા દર્શાવે છે. બાકીના તત્વો Ga, In, Tl એ +1 અને +3 બંને ઑક્સિડેશન આંક ધરાવે છે.
સમૂહમાં ઉપરથી નીચે તરફ +1 અવસ્થા સ્થાયી છે. કારણ કે તે નિષ્ક્રિય યુગ્મ અસર ધરાવે છે. નિષ્ક્રિય યુગ્મ અસર સમૂહમાં ઉપરથી નીચે તરફ વધુ ને વધુ અગ્રણી બને છે. આથી
Ga (+1) અસ્થાયી છે. In (+1) સ્થાયી છે.
Tl (+1) વધુ સ્થાયી છે.
ઉપરથી નીચે +3 અવસ્થામાં સ્થાયિતા ઘટે છે.
|
તત્વ |
B |
Al |
Ga, In, Tl |
|
ઑક્સિડેશન આંક |
+3 |
+3 |
+1, +3 |
રચના 
છે. તેથી સામાન્ય ઑક્સિડેશન અવસ્થા +4 ધરાવે છે. કેટલીકવાર ઉપરથી નીચે તરફ જતા નિષ્ક્રિય યુગ્મ અસરના લીધે +2 અવસ્થા વધુ સામાન્ય બનતી જાય છે. C અને Si એ +4 અવસ્થા ધરાવે છે. ઉપરથી નીચે તરફ જતા નિષ્ક્રિય યુગ્મ અસરના લીધે +4ની સ્થાયિતા ઘટે છે અને +2ની સ્થાયિતા વધે છે.
|
તત્વ |
C |
Si |
Ge, Sn, Pb |
|
ઑક્સિડેશન આંક |
+4 |
+4 |
+2, +4 |
જવાબ : બોરોનના નાના કદને કારણે તેની પ્રથમ ત્રણ આયનીકરણ એન્થાલ્પીનો સરવાળો ઘણો વધુ હોય છે. જે +3 ઑક્સિડેશન અવસ્થાવાળા આયનોને બનતા રોકે છે અને માત્ર સહસંયોજક સંયોજનો બનાવવા પ્રેરે છે, પરંતુ આપણે B થી Al તરફ જઈએ તો Alની પ્રથમ ત્રણ આયનીકરણ એન્થાલ્પીના સરવાળાનું મૂલ્ય નોંધપાત્ર ઘટે છે અને તેથી તે બનાવી શકે છે.
બનાવે છે.
સ્પીસિઝ બનાવે છે, જ્યાં M તત્વની સંકરણ અવસ્થા 
હોય છે. ઍસિડિક જલીય દ્રાવણમાં એલ્યુમિનિયમ ક્લોરાઇડ અષ્ટફલકીય 
આયન બનાવે છે. આ સંકીર્ણ આયનમાં Alની 3d કક્ષકો સમાયેલી હોય છે અને Alની સંકરણ અવસ્થા 
હોય છે.
(i) હવા પ્રત્યે પ્રતિક્રિયાત્મકતા :
બોરોન સ્ફટિકીય સ્વરૂપમાં અપ્રતિક્રિયાત્મક છે. એલ્યુમિનિયમ તેની સપાટી પર ઑક્સાઇડનું અતિ પાતળું સ્તર બનાવે છે જે ધાતુ પર બાદમાં થનાર હુમલા સામે રક્ષણ આપે છે. અસ્ફટિકમય બોરોન અને એલ્યુમિનિયમ ધાતુને હવાની હાજરીમાં ગરમ કરતાં અનુક્રમે B₂O₃ અને Al₂O₃ બને છે. ઊંચા તાપમાને ડાયનાઇટ્રોજન સાથે તેઓ નાઇટ્રાઇડ બનાવે છે.
સમૂહમાં નીચે તરફ જઈએ તેમ આ ઑક્સાઇડ સંયોજનોના સ્વભાવ બદલાતા જાય છે. બોરોન ટ્રાયોક્સાઇડ ઍસિડિક છે અને બેઝિક (ધાત્વીય) ઓક્સાઇડ સાથે પ્રક્રિયા કરીને ધાતુબોરેટ બનાવે છે. એલ્યુમિનિયમ અને ગેલિયમના ઑક્સાઇડ સંયોજનો ઊભયધર્મી સ્વભાવ ધરાવે છે, જ્યારે ઇન્ડિયમ અને થેલિયમ ઓક્સાઇડ બેઝિક સ્વભાવ ધરાવે છે.
(ii) એસિડ અને આલ્કલી સંયોજનો પ્રત્યે પ્રતિક્રિયાત્મકતા :
મધ્યમસરના તાપમાને પણ બોરોન ઍસિડ અને બેઈઝ સાથે પ્રક્રિયા કરતા નથી પણ એલ્યુમિનિયમ ખનીજ ઍસિડ અને જલીય આલ્ક્લીમાં ઓગળે છે અને ઊભયધર્મી લાક્ષણિકતા દર્શાવે છે.
એલ્યુમિનિયમ મંદ HCl માં ઓગળે છે અને ડાયહાઇડ્રોજન વાયુ મુક્ત કરે છે.
પરંતુ, સાંદ્ર નાઈટ્રિક ઍસિડ એલ્યુમિનિયમ ધાતુની સપાટી પર ઑક્સાઇડનું રક્ષણાત્મક સ્તર બનાવીને તેને નિષ્ક્રિય કરી દે છે.
એલ્યુમિનિયમ જલીય આલ્કલી સાથે પણ પ્રક્રિયા કરે છે અને ડાયહાઇડ્રોજન વાયુ મુક્ત કરે છે.
સોડિયમ ટેટ્રાહાઈડ્રૉક્સોએલ્યુમિનેટ(III)
(iii) હેલોજન પ્રત્યે પ્રતિક્રિયાત્મકતા : આ તત્વો હેલોજન સાથે પ્રક્રિયા કરી ટ્રાયહેલાઇડ (TlI₃ સિવાય) બનાવે છે.
જવાબ : સમૂહ 13ના તત્વોની રાસાયણિક વર્તણૂકમાં કેટલાક અગત્યના વલણો જોવા મળે છે. આ બધા તત્વોના ટ્રાયક્લોરાઇડ, બ્રોમાઇડ અને આયોડાઇડ સંયોજનો તેઓના સહસંયોજક સ્વભાવને કારણે પાણીમાં જળવિભાજન પામે છે. જલીય માધ્યમમાં બોરોન સિવાય અન્ય તત્વો સમચતૃષ્ફલકીય 
અને અષ્ટફલકીય 
સ્પીસિઝ તરીકે અસ્તિત્વ ધરાવે છે.
બોરોનમાં d-કક્ષકોની ગેરહાજરીને કારણે Bની મહત્તમ સહસંયોજકતા 4 હોય છે, જ્યારે Al અને અન્ય તત્વોમાં d-કક્ષકોની હાજરી હોવાના કારણે તેમની મહત્તમ સહસંયોજકતા 4થી વધુ હોઈ શકે છે. મોટા ભાગે ધાતુ હેલાઈડ સંયોજનો (દા.ત., AlCl₃) હેલોજન સેતુ દ્વારા ડાયમર (દા.ત., Al₂Cl₆) બનાવે છે. આ હેલોજન સેતુવાળા અણુઓમાં ધાતુ સ્પીસિઝ હેલોજન પાસેથી ઇલેક્ટ્રોન સ્વીકારીને તેનું અષ્ટક પૂર્ણ કરે છે.
જવાબ : ઓર્થોબોરિક ઍસિડ (H₃BO₃) સફેદ સ્ફટિકમય ઘન પદાર્થ છે, જે સ્પર્શે ચીકણા હોય છે. તે પાણીમાં અલ્પદ્રાવ્ય અને ગરમ પાણીમાં વધુ દ્રાવ્ય હોય છે. તે બોરેક્સના જલીય દ્રાવણને ઍસિડિક કરીને બનાવી શકાય છે.
તે બોરોનના ઘણા સંયોજનોના (હેલાઈડ, હાઇડ્રારાઇડ વગેરે) જળવિભાજનથી (પાણી અથવા મંદ ઍસિડ સાથે પ્રક્રિયા) પણ બને છે. તે સ્તરીય બંધારણ ધરાવે છે જેમાં સમતલીય BO₃ એકમો આકૃતિમાં દર્શાવ્યા મુજબ હાઇડ્રોજન બંધ દ્વારા જોડાયેલા હોય છે.
બોરિક ઍસિડ નિર્બળ એક્બેઝિક ઍસિડ છે. તે પ્રોટોનીય (protonic) ઍસિડ નથી પણ હાઇડ્રોક્સિલ આયન પાસેથી ઇલેક્ટ્રૉન સ્વીકારીને લુઈસ ઍસિડ તરીકે વર્તે છે.
ઓર્થોબોરિક ઍસિડને 370 K થી ઊંચા તાપમાને ગરમ કરતાં તે મૅટાબોરિક ઍસિડ (HBO₂) બનાવે છે. જેને વધુ ગરમ કરતાં બોરિક ઑક્સાઇડ (B₂O₃) બને છે.
જવાબ : હીરો સ્ફટિકમય લેટિસ છે. તેમાં દરેક કાર્બન પરમાણુ સંકરણ ધરાવે છે અને અન્ય ચાર કાર્બન પરમાણુઓ સાથે સમચતુષ્ફલકીય આકારે સંકૃત કક્ષકોની મદદથી જોડાયેલો હોય છે.
જવાબ : ગ્રેફાઇટ સ્તરીય બંધારણ ધરાવે છે. આ સ્તરો વાન્ ડર વાલ્સ આકર્ષણ બળને કારણે જોડાયેલા હોય છે અને બે સ્તરો વચ્ચેનું અંતર 340 pm હોય છે. દરેક સ્તર કાર્બન પરમાણુઓના સમતલીય ષટ્કોણીય વલયોથી બનેલું હોય છે. આ સ્તરમાં C-C બંધલંબાઈ 141.5 pm હોય છે. ષટ્કોણીય વલયમાં દરેક કાર્બન પરમાણુઓ 
સંકરણ ધરાવે છે અને પડોશના ત્રણ કાર્બન પરમાણુઓ સાથે ત્રણ સિગ્મા બંધ બનાવે છે. ચોથો ઇલેક્ટ્રોન π બંધ બનાવે છે.
જવાબ : હિલિયમ અથવા આર્ગોન જેવા નિષ્ક્રિય વાયુઓની હાજરીમાં જ્યારે ગ્રેફાઇટને વિદ્યુત ચાપમાં ગરમ કરવામાં આવે છે ત્યારે ફુલેરિન સંયોજનો બને છે. બાષ્પ સ્વરૂપના નાના 
અણુઓને સંઘનિત કરવાથી પ્રાપ્ત થતા મેશવાળા પદાર્થમાં મુખ્યત્વે 
થોડા પ્રમાણમાં 
તથા અતિ અલ્પપ્રમાણમાં 350 કે તેથી વધુ બેકી સંખ્યામાં કાર્બન ધરાવતા ફુલેરિન સંયોજનો જોવા મળે છે.
અણુનો આકાર સોકર બૉલ (Soccer ball) જેવો હોય છે અને તેને બકમિન્સ્ટર ફુલેરિન (Buckminster) કહેવામાં આવે છે.
ફુલેરિન છ સભ્યોવાળા વીસ વલયો અને પાંચ સભ્યોવાળા બાર વલયો ધરાવે છે. છ સભ્યવાળું વલય પાંચ કે છ સભ્યવાળા વલય સાથે સંગલિત થાય છે, પરતુ પાંચ સભ્યવાળું વલય માત્ર છ સભ્યવાળા વલય સાથે સંગલિત થાય છે.
બધા જ કાર્બન પરમાણુઓ સમતુલ્ય હોય છે અને તેઓ સંકરણ ધરાવે છે. દરેક કાર્બન પરમાણુ અન્ય ત્રણ કાર્બન પરમાણુ સાથે ત્રણ સિગ્મા બંધ બનાવે છે. દરેક કાર્બનનો બાકીનો ઇલેક્ટ્રૉન આણ્વીય કક્ષકો પર વિસ્થાનીકૃત પામે છે જે અણુને એરોમેટિક લાક્ષણિકતા આપે છે.
આ બૉલ આકારના અણુમાં 60 શિરોબિંદૃઓ હોય છે અને તે દરેક સ્થાને એક કાર્બન પરમાણુ રહેલો હોય છે. આ અણુ એક્લ અને દ્વિ બંને પ્રકારના બંધ ધરાવે છે. જેમાં C-C અંતર અનુક્રમે 143.5 pm અને 138.3 pm હોય છે. આ ગોળાકાર ફુલેરિનને ટૂંકમાં બકીબોંલ (bucky ball) પણ કહે છે.
ને શૂન્ય ગણવામાં આવે છે. હીરા તથા ફુલેરિન C60 ના નું મૂલ્ય અનુક્રમે 1.90 અને 38.1 kJ mol-1 હોય છે.
કાર્બન તત્વના અન્ય રૂપો જેવા કે કાર્બન બ્લેક, કૉક અને કોલસા એ ગ્રેફાઇટ અથવા ફુલેરિનના અશુદ્ધ સ્વરૂપો છે. હવાના મર્યાદિત જથ્થામાં હાઇડ્રોકાર્બનને બાળવાથી કાર્બન બ્લેક મળે છે. હવાની ગેરહાજરીમાં લાકડાં અથવા કોલસાને ગરમ કરવાથી કોલસો તથા કોક મળે છે.
જવાબ : લગભગ 95 % જેટલો પૃથ્વીનો પોપડો સિલિકા અને સિલિકેટનો બનેલો છે. સામાન્ય રીતે સિલિકોન ડાયોક્સાઇડ સિલિકા તરીકે ઓળખાય છે. જે અનેક સ્ફટિકમય બંધારણ સ્વરૂપે જોવા મળે છે. સિલિકાના કેટલાક સ્વરૂપો ક્વાર્ટ્ઝ (Quartz), ક્રિસ્ટોબેલાઇટ (Cristobalite) અને ટ્રાઇડાયમાઇટ(Tridymite) છે અને તેઓ યોગ્ય તાપમાને આંતરપરિવર્તનશીલ હોય છે.
સિલિકોન ડાયોક્સાઇડ સહસંયોજક, ત્રિપરિમાણીય જાળીદાર ઘન પદાર્થ છે, જેમાં દરેક સિલિકોન પરમાણુ સમચતૃષ્ફલકીય રીતે ચાર ઑક્સિજન પરમાણુ સાથે સહસંયોજક બંધથી જોડાયેલો હોય છે. દરેક ઑક્સિજન પરમાણુ બે સિલિકોન પરમાણુ સાથે આકૃતિમાં દર્શાવ્યા મુજબ સહસંયોજક બંધથી જોડાયેલો હોય છે. દરેક ખૂણો બીજા સમચતુષ્ફલક સાથે જોડાયેલો રહે છે. સંપૂર્ણ સ્ફટિકને વિરાટ અણુ તરીકે ગણી શકાય છે, જેમાં સિલિકોન અને ઑક્સિજન પરમાણુઓ એકાંતર ક્રમમાં આઠ સભ્યોનું વલય બનાવે છે.
There are No Content Availble For this Chapter
Take a Test
p-વિભાગના તત્વો
રસાયણવિજ્ઞાન
Browse & Download GSEB Books For ધોરણ ૧૧ All Subjects
- રસાયણવિજ્ઞાન Book for GSEB ધોરણ ૧૧
- ભૌતિકવિજ્ઞાન Book for GSEB ધોરણ ૧૧
- જીવવિજ્ઞાન Book for GSEB ધોરણ ૧૧
- અંગ્રેજી Book for GSEB ધોરણ ૧૧
- ગણિત Book for GSEB ધોરણ ૧૧
The GSEB Books for class 10 are designed as per the syllabus followed Gujarat Secondary and Higher Secondary Education Board provides key detailed, and a through solutions to all the questions relating to the GSEB textbooks.
The purpose is to provide help to the students with their homework, preparing for the examinations and personal learning. These books are very helpful for the preparation of examination.
For more details about the GSEB books for Class 10, you can access the PDF which is as in the above given links for the same.
