GSEB Solutions for ધોરણ ૧૧ Gujarati

જવાબ : 1969માં વ્હીટકરે સૂચીત કરેલી વર્ગીકરણની પધ્ધતિ પાંચ સૃષ્ટિ વર્ગીકરણની પધ્ધતિ તરીકે જાણીતી બની. જેમાં મોનેરા, પ્રોટીસ્ટા, ફૂગ, વનસ્પતિસૃષ્ટિ અને પ્રાણીસૃષ્ટિનો સમાવેશ થાય છે.

જવાબ : વનસ્પતિ સૃષ્ટિમાં ફૂગ, મોનેરા અને પ્રોટીસ્ટાના સજીવો કોષદીવાલ ધરાવે છે. માટે તેમને તે વિભાગમાં મુકવામાં આવ્યા હતા. સાયનોબેક્ટેરિયા કે જે નીલહરિતલીલ તરીકે ઓળખાય છે. જે લીલ જેવી વનસ્પતિ સૃષ્ટિના સભ્ય તરીકે મુકવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે પાછળથી આ વર્ગના સભ્યોને પ્રાણીસૃષ્ટિમાં સમાયેલા છે.

જવાબ : પહેલાની વર્ગીકરણ પધ્ધતિઓમાં પ્રકૃતિ, રંગ, પર્ણોની સંખ્યા, અને આકારથી મૂલવણી થતી હતી. વનસ્પતિઓના બાહ્ય લક્ષણો પણ ધ્યાનમાં લેવામાં આવતા હતા.

જવાબ : લિનીયસે કૃત્રિમ વર્ગીકરણ પધ્ધતિ રજુ કરી હતી. જેનો મુખ્ય આધાર વાનસ્પતિક લક્ષણો અને પુંકેસરચક્રની રચના પર હતો.

જવાબ : વાનસ્પતિક અને લિંગી લક્ષણોને કૃત્રિમ વર્ગીકરણની પધ્ધતિઓ એકસરખું મહત્વ આપે છે. તેનું કારણ એ છે કે આ પધ્ધતિઓ ખૂબ જ ઓછી લાક્ષણિકતાઓ પર આધારિત છે. તથા ઘણીવાર વાનસ્પતિક લક્ષણો પર્યાવરણ દ્વારા ખૂબ જ સરળતાથી અસર પામે છે.

જવાબ : નૈસર્ગીક વર્ગીકરણ પધ્ધતિ, કૃત્રિમ વર્ગીકરણ પધ્ધતિથી વિરોધાભાસી છે. આ પધ્ધતિ સજીવો વચ્ચેના પ્રાકૃતિક (કુદરતી) સંબંધો પર આધાર રાખે છે. તેમાં ફ્ક્ત બાહ્યલક્ષણોને જ ધ્યાનમાં લેવાતાં નથી પણ તેની સાથે સૂક્ષ્મ સંરચના, અંત:સ્થરચના, ભ્રૂણવિદ્યા, અને વનસ્પતિ રસાયણવિદ્યા જેવા આંતરિક લક્ષણો પણ ધ્યાને લેવાયા છે.

જવાબ : સુપુષ્પી વનસ્પતિઓ માટે આવું નૈસર્ગિક વર્ગીકરણ જ્યોર્જ બેન્થામ અને જોસેફ ડાલ્ટન હૂકર દ્વારા આપવામાં આવ્યું હતું.

જવાબ : જાતિવિકાસકીય વર્ગીકરણ પધ્ધતિઓએ વિવિધ સજીવો વચ્ચેના ઉદ્‌વિકાસકીય સંબંધો પર આધારીત છે. આ પધ્ધતિ સ્વીકાર્ય પણ છે. પહેલાં એવું માની લેવામાં આવતું હતું કે એક જ વર્ગકના સભ્યોના પૂર્વજો આવા જ સજીવો હતા. પરંતુ હાલમાં બીજા ધણાં બધા સ્ત્રોતોનો ઉપયોગ કરી પડતી મુશ્કેલીઓનું નિવારણ કરાય છે. આપણી પાસે સહાયક અશ્મિઓના પુરાવા ન હોય ત્યારે બીજા સ્ત્રોતો ખૂબ ઉપયોગી બને છે.

જવાબ : સંખ્યાકીય વર્ગીકરણવિદ્યામાં આધુનિક ટેક્નોલોજી ખૂબજ ઉપયોગી છે. જેમાં કોમ્પ્યૂટરના ઉપયોગથી માહિતી મળી જાય છે કે સ્વીકૃત માહિતીઓ બધીજ પ્રકારના લક્ષણો, સંકેતો, આંકડાઓ જે જરૂરી હોય છે. બધાજ લક્ષણોને એક સરખુ મહત્વ આપવામાં આવે છે. વળી વધુમાં કોમ્પ્યૂટર જેવી ટેકનોલોજીથી એકજ સમયે સો જેટલા લક્ષણો ધ્યાનમાં લઈ શકાય છે. હાલમાં રંગસૂત્રની સંખ્યા, રચના અને વર્તણૂક જેવી કોષવિદ્યાકીય માહિતી માટે કોષવર્ગીકરણવિદ્યા પણ વિકસી છે. વધુમાં વનસ્પતિઓના રાસાયણિક ઘટકોના ઉપયોગ માટે રસાયણ વર્ગીકરણવિદ્યા પણ વિકાસ પામી છે.

જવાબ : લીલના વર્ગીકરણના મુખ્ય આધારમાં લીલમાં રહેલાં રંકજદ્રવ્યો, તેનો સંચિત ખોરાક, તેની કોષદીવાલનું બંધારણ, તેમાં રહેલી કશાઓની સંખ્યા, લીલની અંદર પ્રવેશનું સ્થાન અને તેનું નિવાસસ્થાન વગેરેના આધારે લીલને વર્ગીકૃત કરાય છે.

જવાબ : બે જોડાણ પામતા જન્યુઓ આકારકીય અને દેહધાર્મિક રીતે સરખા હોય તથા આવા જ્ન્યુઓનું જોડાણ થાય તેને સમજન્યુતા કહે છે.

જવાબ : સાયક્સ વર્ગના સજીવ સ્વરૂપો અનાવૃત બીજધારી હોય છે અને ક્લેમિડમોનાસ વર્ગના સભ્યો લીલ સ્વરૂપે જોવા મળે છે. જ્યારે સેલાજીનેલા તથા સ્ફેગ્નમ નામના સજીવો અનુક્રમે ત્રિઅંગી અને મોસ પ્રકારના જોવા મળે છે.

જવાબ : પુંજન્યુધાની બહુકોષી પ્રકારનું આવરિત નર પ્રજનન અંગ હોય છે. દરેક પુંજધાની સામાન્ય રીતે ગોળાકાર અથવા ડમ્બેલ આકાર ધરાવે છે. તે આદિ નરજનન કોષોનું રક્ષણ કરતાં આવરણયુક્ત છે. આદિ નરજનનકોષો ઘણા શુક્રકોષો અથવા નરજ્ન્યુઓ ઉત્પન્ન કરે છે. નરજનનકોષને શુક્રમાતૃકોષ પણ કહે છે.

જવાબ : પ્રતંતુ ભૂપ્રસારી લીલી શાખાયુક્ત અને તંતુમય જોવા મળે છે. પ્રતંતુ મોસના બીજાણુના અંકુરણથી ઉત્પન્ન થાય છે. પ્રતંતુ જ્ન્યુજનક અવસ્થા છે. તેમાંથી પર્ણયુક્ત મોસની જન્યુજનક અવસ્થા ફ્યુનારીયા ઉત્પન્ન થાય છે.

જવાબ : ત્રિઅંગી પ્રજાતિઓ જેવી કે સેલાજીનેલા અને સાલવીનીયા બે પ્રકારના બીજાણુઓ ઉત્પન્ન કરે છે. જે લધુબીજાણુ અને મહાબીજાણુ છે. વધુમાં આ બીજાણુઓને વિષમબીજાણુતા કહે છે લઘુબીજાણુઓ નર જન્યુજનક ઉત્પન્ન કરે છે તથા મહાબીજાણુઓ માદા જન્યુજનક ઉત્પન્ન કરે છે. તેનું મહત્વ જોતાં વિષમજ્ન્યુક વનસ્પતિઓમાં માદા જન્યુજનક માતૃબીજાણુજનક પર વિવિધ સમય સુધી ટકી રહે છે. આ માદા જન્યુજનકમાં ફલિતાંડ બાળભ્રૂણ વિકાસ પામે છે. આ અવસ્થાને આવૃત અને અનાવૃત બીજધારીમાં બીજ નિર્માણની ધટનાની નિશાની મનાય છે. અહીં બધાજ સભ્યો વિષમબીજાણુક હોય છે આવા સભ્યો તરીકે સાલવીનીય સેલાજીનેલા અને માર્સેલિયાને ગણી શકાય.

જવાબ :

• •  
• દ્વિઅંગી, ત્રિઅંગી અને અનાવૃત બીજધારીમાં માદા પ્રજનન અંગને સ્ત્રીજન્યુધાની કહે છે.
• સ્ત્રીજન્યુધાનીમાં સાંકડી ગ્રીવા અને નીચેનો ફૂલેલો તુંબક હોય છે.
• મોટેભાગે ગ્રીવા એક કરતાં વધારે ગ્રીવા કોષો ધરાવે છે.
• તુંબકમાં અંડકોષ અને તુંબક નાલીકોષ જોવા મળે છે.
• ઉદાહરણ રૂપે :- માર્કેન્સિયા, પાઈ, હંસરાજ તથા ક્યુનારીયા આ પ્રકારના સજીવ સ્વરૂપો છે.

જવાબ :

1. 1. 1. મોસના પ્રપર્ણ કોષ – એક્કીય
      2. હંસરાજનો પ્રસુકાયક કોષ – એક્કીય
      3. હંસરાજનું ફલિતાંડ – દ્વિકીય
      4. લીવરપર્ટનો અંડકોષ – એક્કીય
      5. એકદળીનો વર્ધનશીલ કોષ -  દ્વિકીય
      6. માર્કેન્શિયામાં કુડમલિ કોષ – એક્કીય
      7. મોસમા પ્રતંતુકીય કોષ – એક્કીય
      8. દ્વિદળીઓમાં પ્રાથમિક ભ્રૂણપોષ કોષકેન્દ્ર – ત્રિકીય

જવાબ :

• આવૃત બીજધારી વનસ્પતિમાં બેવડા ફૂલન દરમ્યાન નરજન્યુ ભ્રૂણપુટના મધ્યમાં રહેલા દ્વિકીય કોષકેન્દ્ર તરફ પ્રયાસ કરી તેની સાથે જોડાય છે અને ત્રિકીય પ્રાથમિક ભ્રૂણપોષ કોષકેન્દ્રનું નિર્માણ કરે છે.
• આવા ત્રણ એક્કીય કોષકેન્દ્રના જોડાણને ત્રિકીય અથવા ત્રેવડું જોડાણ કહે છે.
• આવી બે રચનાઓ અંડકોષ અને દ્વિતીય કોષકેન્દ્રના ફલન થતાં હોવાથી આ પ્રકારના ફલનને બેવડું ફ્લન કે યુગ્મક કહેવાય છે.

જવાબ :

• •  
• બીજાણુધાનીઓ ધરાવતાં રૂપાંતરિત પર્ણને બીજાણુપર્ણ કહે છે.
• બીજાણુપર્ણો બે પ્રકારના હોય છે. લધુબીજાણુ પર્ણો અને મહાબીજાણુ પર્ણો.
• તે પૈકીના લધુબીજાણુ પર્ણો લધુબીજાણુધાનીઓ ધરાવતાં જોવા મળે છે અને મહાબીજાણુપર્ણો મહાબીજાણુઓ ધારણ કરે છે.
• બીજાણુપર્ણ સમૂહમાં ગોઠવાઈને અનુક્રમે નરશંકુ અને માદા શંકુની રચના કરતાં જોવા મળે છે.

જવાબ :

• અનાવૃત બીજધારી ખુલ્લા (નગ્ન) બીજ ધરાવતાં હોય છે.જ્યારે આવૃત બીજધારીમાં બીજ ફ્ળદીવાલથી ઢંકાયેલા જોવા મળે છે.
• આવૃત બીજધારીમાં બેવડું ફલન થાય છે એ અનાવૃત બીજધારીમાં ગેરહાજર હોય છે.
• આવૃત બીજધારીઓમાં ભ્રૂણપોષ ત્રિકીય(3n) જોવા મળે છે જ્યારે અનાવૃત બીજધારીમાં તે એક્કીય હોય છે.

જવાબ : સ્ત્રીજ્ન્યુધાની ધારણ કરતી વનસ્પતિઓમાં દ્વિઅંગી – મોસ(શેવાળ) અને ત્રિઅંગી – હંસરાજ તથા અનાવૃત બીજધારી – પાયનસ છે.

જવાબ : હંસરાજ

જવાબ : ફાયકોસાયનીન

જવાબ : ફીઓફાયસી

જવાબ : દ્વિઅંગી અને ત્રિઅંગી

જવાબ : chl a અને b

જવાબ : નોસ્ટોક

જવાબ : એનેમોફિલી

જવાબ : ગ્લાયકોજન અને તૈલી બિંદુઓ

જવાબ : ફ્લાવરણ ગેરહાજર હોવાથી

જવાબ : દ્વિઅંગી વનસ્પતિઓમાં

જવાબ : રીટ્રોવાઈરસ

જવાબ : જીલીડીયમ અને ગ્રેસીલેરીયા

જવાબ : મહાબીજાણુધાની

જવાબ : કેટલાક ત્રિઅંગીઓ અને બધાજ બીજધારીમાં

જવાબ : આલ્જીન

જવાબ : 7 કોષો અને 8 કોષકેન્દ્રો

જવાબ : ગ્લાયકોજન

જવાબ : +,+

જવાબ : વસવાટ

જવાબ : સ્ટ્રીપ્ટોકોક્સ

જવાબ : પાણી

જવાબ : દ્વિઅંગી (રિક્સિયા)

જવાબ : સાચું

જવાબ : લેમિનારિયા

જવાબ : બે અસમાન કશાઓ

જવાબ : ગીન્કો બિલોબા

જવાબ : ક્લોરેલા

જવાબ : લાઈકેન અને દ્વિઅંગી

જવાબ : આયોડીન

જવાબ : અનાવૃત બીજધારી

જવાબ : પેશીય તંત્ર

જવાબ : પરોપજીવી

જવાબ : શ્ર્લેષ્મસ્તર

જવાબ : યુગ્લીના

જવાબ : વિષમબીણુક

જવાબ : તે નગ્ન બીજ છે.

જવાબ : એકાંગી

જવાબ : એકવિધ

જવાબ : બેક્ટેરિયા ડોમેઈન

જવાબ : ફ્યુનારિયા

જવાબ : સ્ટેગ્રમની જાતિ, મોસ

જવાબ : A. લીલી લીલ (i) વોલ્વોક્સ (ii) ક્લેમિડોમોનાસ (iii) કારા B. બદામી લીલ (i) લેમિનારિયા (ii) ક્યુક્સ (iii) ડિકટીઓટા C. રાતી લીલ (i) પોરફાયરા (ii) પોલીસાયફોનિયા વગેરે પ્રકારના સજીવો જોઈ શકાય છે.

જવાબ : દ્વિઅંગીઓમાં – લીવરવર્ટ – માર્કેન્શિયા A.      માદા સુકાય B.      નર સુકાય મોસ C.      ફ્યુનારિયા, જન્યુજનક અને બીજાણુઅજનક D.      સ્ફેગ્નમ જન્યુજનક. વનસ્પતિઓ જોઈ શકાય છે.

જવાબ : ઉપરોક્ત આકૃતિ ત્રિઅંગીઓની છે જેમાં A. સેલાજીનેલા B. ઈકવીસેટમ C. હંસરાજ અને D. સાલ્વિનીયા જોવા મળે છે.

જવાબ : ઉપરોક્ત આકૃતિઓ અનાવૃત બીજધારી વનસ્પતિઓની છે જેમાં A. સાયક્સ      B. પાઈનસ     C. જીન્હો જોવા મળે છે.

જવાબ : આવૃત બીજધારીનું જીવનચક્ર

જવાબ : લીલના વોલ્વોક્ષ, સ્પાયરોગાયરા, ક્લેમિડોમોનાસ વગેરે સજીવો એકજ પ્રજાતિ સાથે સંબંધીત છે.

જવાબ : અનાવૃત બીજધારી વનસ્પતિઓ અંડાશય ધરાવતી ન હોવાથી તેને ફળો આવતા નથી.

જવાબ : પ્રજનન માટે સ્ત્રીજન્યુધાનીમાં નરજ્ન્યુ અંડકોષો સુધી સહેલાઈથી પહોંચાડવામાં પાણી ખૂબ જ ઉપયોગી બને છે.

જવાબ : અનાવૃત બીજધારી વનસ્પતિઓમાં પરાગરજ, મહાબીજાણુ અને ભ્રૂણપોષ એક્કીય જોવા મળે છે.

જવાબ : વનસ્પતિમાં ફ્યુનારીયા અને ફર્ન બીજવિહિન હોય છે.

જવાબ : આવૃતબીજધારી વનસ્પતિઓમાં ચાલનીનલિકા જોવા મળે છે.

જવાબ : દ્વિઅંગી વનસ્પતિઓમાં વાહકપેશી જોવા મળતી નથી.

જવાબ : આવૃતબીજધારી વનસ્પતિઓમાં 3n ભ્રૂણપોષ જોવા મળે છે.

જવાબ : દ્વિઅંગી વનસ્પતિઓ આવી રચના ધરાવતી જોવા મળે છે.

જવાબ : પીથીયમ (ફૂગ) સજીવની કોષદીવાલ કાઈટીનની બનેલી હોય છે.

જવાબ : આ પ્રોટીસ્ટા સૃષ્ટિમાં ટ્રાઈયેનોસોમાં, નોટીલ્યુકા, મોનોસાયટીસ, જીઆર્ડીયા વગેરે નો સમાવેશ થાય છે.

જવાબ : પ્રયોન્સમાં ચેપી પ્રોટીન જોવા મળે છે.

જવાબ : બેકેટેરિયોફેઝ બેક્ટેરિયાને મારે છે.

જવાબ : આવા સજીવો પાણીની સપાટી નજીક વધુ સારા પ્રકાશિત વિસ્તાર તેમજ મહાસાગરોમાં વધુ ઊંડાઈએ ઓછા પ્રકાશિત વિસ્તારોમાં વસવાટ અને વૃધ્ધિ કરે છે.

જવાબ : જીવવિજ્ઞાનમાં જીવંત સ્વરૂપોને પ્રોટીસ્ટા સૃષ્ટિમાં સમાવીને તે નામથી ઓળખવામાં આવતાં હતા.

જવાબ : દ્વિઅંગી અને ત્રિઅંગી બન્નેમાં સજીવોની ત્રણ મુખ્ય રચના સામાન્ય પણે તે બંન્ને વર્ગના સભ્યોમાં જોવા મળે છે.

જવાબ : ફ્યુનારીયાનો બીજાણુ જનક તબક્કો પાદ, પ્રાવાર અને પ્રાવરદંડનો બનેલો હોય છે.

જવાબ : વનસ્પતિ સૃષ્ટિના ઉલ્વા સજીવને સમુદ્રી સલાડ તરીકે ઓળખ મળી છે.

જવાબ : એપોથેસિયમ લાઈકેનના કપ આકારના ફળકાય છે.

જવાબ : એગેરીક્સ ખાઈ શકાય તેવા પ્રકારની ફૂગ હોય છે.

જવાબ : મોસ વનસ્પતિઓ જમીન પર ફેલાઈને સાદડી જેવી રચનાઓ બનાવે છે પરિણામે તે વિસ્તારોમાં ધોવાણ અટકી જાય છે.

જવાબ : આ પ્રકારની વનસ્પતિઓના પર્ણ સોય જેવા અણીદાર, જાડું ક્યુટિક્લ ધરાવતા, નિમગ્ન વાયુરંધ્રો સાથે જોવા મળે છે.

જવાબ : પૃષ્ઠવંશી પ્રાણીઓમાં વાઈરસનો ચેપ લાગવાથી નૈસર્ગીક પ્રોટીન ઉત્પન્ન થાય છે. તેનાથી વાઈરસની વૃધ્ધિ અટકી જાય છે તે પ્રોટીનને ઈન્ટરફેરોન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

જવાબ : એકદળી વનસ્પતિ સુકાય સ્તરનું આયોજન ધરાવે છે. તેને મુલાંગો અને એક્કીય હોય છે તેનું જીવનચક્ર પુરૂ કરવા માટે પાણીની જરૂર પડે છે. કારણ કે તેના નરજ્ન્યુઓ ચલિત જોવા મળે છે.

જવાબ : બદામી લીલને સમુદ્રી ઘાસપાન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

જવાબ : આવૃત બીજધારી, અનાવૃત બીજધારી અને ત્રિઅંગી વનસ્પતિઓ માં મુખ્ય અવસ્થા બીજાણુજનક જોવા મળે છે.

જવાબ : બહુકોષીય ઉત્પાદક સૃષ્ટિ સંપૂર્ણ સ્વયંપોષી હોય છે.

જવાબ : દ્વિઅંગી વનસ્પતિઓના જીવનચક્ર્માં મુખ્ય તબક્કો જન્યુજનક હોય છે.

જવાબ : હરિતલીલ, બદામી લીલ અને રોડોફાયસી વનસ્પતિ સ્વરૂપોમાં છત્રિકાવૃત, દઢગ્રહ અને પ્રપર્ણ વનસ્પતિ દેહનું નિર્માણ કરે છે.

જવાબ : ત્રિઅંગી વનસ્પતિઓમાં બીજાણુજનક અવસ્થા મુખ્ય જોવા મળે છે.

જવાબ : એકટોકાપર્સ એક દ્વિવિધ જીવનચક્ર ધરાવે છે.

જવાબ : અનાવૃત બીજધારી વનસ્પતિઓમાં ભ્રૂણપોષ પૂર્વફલિત, n પ્રકારનું હોય છે.

જવાબ : લીલની કોષદીવાલ સેલ્યુલોઝ, પેકટોઝ તથા મેનોઝની બનેલી હોય છે.

જવાબ : ફ્યુનારિયામાં બેવડુ ફલન જોવા મળતુ નથી.

જવાબ : સજીવ અને નિર્જીવને જોડતી કડી વાઈરસ છે.

જવાબ : સાયક્સમાં પ્રવારમૂળ અને પાઈનસમાં કેવક્મૂળ હોય છે.

જવાબ : જિન્કો જીવંત અશ્મિ છે.

જવાબ : ફીઓફાયસી સજીવની સેલ્યુલોઝની કોષદીવાલ આલ્જીનના જિલેટીન આવરણથી આવરિત જોવા મળે છે.

જવાબ : અલ્નસ વનસ્પતિ ફ્રેન્કીયા સાથે સહજીવી સહવાસ ધરાવે છે.

જવાબ : યુગ્મજનું અર્ધસૂત્રીભાજનએ થેલોફાયટાનું લક્ષણ છે.

જવાબ : મોસનો બીજાણુજનક વિકસિત જોવા મળે છે.

જવાબ : લીલી લીલમાં પાઈરેનોઈડ જોવા મળે છે.

જવાબ : આ પ્રકારની લીલ ખોરાક માટે મેનીટોલ અને લેમીનેરીનનો સંગ્રહ કરે છે.

જવાબ : પાયનસ બીજ ઉત્પન્ન કર છે પણ ફૂલ ઉત્પન્ન કરતી નથી.

જવાબ : લીલમાં લિંગી પ્રજનન અંગો ખુલ્લા જોવા મળે છે.

જવાબ : અગારના પાણી અંત:ચૂષણની વધુ કાર્યક્ષમતા ધરાવે છે. તેથી તે સંર્વધન માધ્યમમાં ઉપયોગી છે, જેમાંથી ગ્રેસીલારીયા મેળવવામાં આવે છે.

જવાબ : સાયકસમાં અનેમોફિલી પરાગનયનનો પ્રકાર હોય છે.

જવાબ : સમુદ્રમાં સૌથી ઉંડાણમાં લાલ લીલ જોવા મળે છે.

જવાબ : દગડફૂલની મુખ્ય અવસ્થા જન્યુજનક હોય છે.

જવાબ : અનાવૃત બીજધારીઓમાં મહાકાય રેડવુડ વૃક્ષનો સમાવેશ થાય છે.

જવાબ : ત્રિઅંગીઓમાં બીજાણુઓ અંકુરણ પામે પછી પૂર્વસુકાયક બનાવે છે.

જવાબ : અંડકમાં કાર્યરત મહાબીજાણુ વિકાસ પામે છે.

જવાબ : પ્રાવરમાં અર્ધીકરણ થવાથી દ્વિઅંગી બીજાણુઓ ઉત્પન્ન થાય છે.

જવાબ : વટાણા ભ્રૂણપોષી વનસ્પતિ છે.

જવાબ : ચોખાનો પાક વધારવા એઝોલા, નોસ્ટોક અને એનાબીનાનો ઉપયોગ કરાય છે.

જવાબ : દ્વિઅંગી વનસ્પતિમાં મોસ અને લીવરવોર્ટસનો સમાવેશ કરાયો છે.

જવાબ : ઉદ્વિકાસથી સરળથી વધુ જટિલ સ્વરૂપનો વિકાસ જોવા મળે છે.

જવાબ : રાતા રંગના ડાયનોફ્લેજેલેટ બેક્ટેરિયાથી સમુદ્રનું પાણી લાલ રંગનું દેખાય છે.

જવાબ : જન્યુજનક અવસ્થામાં એક્કીય (n) પ્રકારના રંગસૂત્રો જોવા મળે છે.

જવાબ : જેલીડીયમમાંથી અગર પ્રાપ્ત થાય છે.

જવાબ : ફાયકોસાયનીન પ્રોટીનયુક્ત અને જળદ્રાવ્ય પ્રકાશસંશ્ર્લેષિત રંજક દ્રવ્ય છે.

જવાબ : ડ્યુટેરોમાયસીટીસન એ અપૂર્વફૂગ છે આ ફૂગમં લિંગી પ્રજનનનો અભાવ હોવાથી તેને અપૂર્ણ ફૂગ કહે છે.

જવાબ : ફીયોફાયસી લીલના વર્ગમાં નાસપતિ આકારના ટ્રિકશાધારી ચલ બીજાણુઓ અલિંગી પ્રજનન કરે છે. અને નાસપતિ આકારના ટ્રિકશાધારી જન્યુઓ લિંગી પ્રજનન માટે તૈયાર જોવા મળે છે. જે તેની વિશેષતા છે.

જવાબ : લીલી લીલ સ્ટાર્ચ, કેરોટીનોઈડ અને ક્લોરોફિલ  a અને b નો ઉપયોગ કરે છે.

જવાબ : આ પ્રકારની વનસ્પતિઓના બીજ ખુલ્લા હોવાથી તેને અનાવૃત બીજધારી કહે છે.

જવાબ : જીવતા તંતુઓ પાણીમાં આંદોલીત થાય છે માટે આવા તંતુઓને ઓસીલેટોરીયા નામની ઓળખ મળી છે.

જવાબ : ફૂગ દ્વારા ઘઉંમાં ગેરુનો રોગ થાય છે.

જવાબ : આ પ્રકારના જીવનચક્ર્માં જન્યુજનક તબક્કો ટૂંકો અને ગૌણ હોય છે. જ્યારે બીજાણુજનક તબક્કો પ્રકાશસંશ્ર્લેષી અને સ્વતંત્ર જોવા મળે છે. ક્યુક્સ લીલ દ્વિવિધ જીવનચક્ર ધરાવે છે.

જવાબ : આ બન્ને પ્રકારની વનસ્પતિઓ બીજાણુજનક દેહ ધરાવે છે.

જવાબ : એક અંડકોષ અને બે સહાયક કોષો મળી ભ્રૂણપુટમાં ત્રણકોષીય અંડપ્રસાધન બને છે.

જવાબ : ઈક્વિસેટમ વનસ્પતિ અશ્વપુચ્છ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

જવાબ : આવૃત બીજધારી વનસ્પતિઓમાં તે 3n, 2n, n મુજબ હોય છે.

જવાબ : એડિએન્ટમ ચાલતા હંસરાજ તરીકે ઓળખાય છે.

જવાબ : પૂર્વફલિત, n પ્રકારનું ભ્રૂણપોષ અનાવૃત બીજધારીમાં જોવા મળે છે.

જવાબ : સ્પાયરોગાયરા, વોલ્વોક્સ અને ક્લેમિડોમોનાસ એકજ વર્ગની લીલ છે.

જવાબ : પ્રતંતુ એક્કીય અને શેવાળમાં જોવા મળે છે.

જવાબ : સ્ફેગ્નમ વનસ્પતિ પીટ નિર્માણ માટે જવાબદાર છે.

જવાબ : સ્પાયઓગાયરામાં કશા વિહિન જન્યુઓ સમજન્યુયુગ્મન દર્શાવે છે.

જવાબ : ક્લોરેલા લીલનો ભોજનમાં ઉપયોગ થાય છે.

જવાબ : ઉપરોક્ત ત્રણેય બેક્ટેરિયા અનુક્રમે લીલીફુગ, નીલ હરિત લીલ અને સોનેરી લીલ તરીકે જાણીતા છે.

જવાબ : સીકોઈયા સેમ્પરવીરેન્સ ઊંચામાં ઊંચી વનસ્પતિ જાતિ મનાય છે.

જવાબ : આવૃત બીજધારી વનસ્પતિનું અંડક મહાબીજાણુધાનીની સમકક્ષ જોવા મળે છે.

જવાબ : કોનીફર જાડું ક્યુટિકલ ધરાવે છે માટે પ્રતિકૂળ પર્યાવરણમાં તે સ્થિતી સહન કરી શકે છે.

જવાબ : અલ્નસ વનસ્પતિ ફ્રેન્કીયા સાથે સહજીવી સહવાસ ધરાવે છે.

જવાબ : સાયનોબેકટેરિયા સાયક્સના પ્રવાળમૂળમાં  સ્થાપન કરે છે.

જવાબ : પાયનસ વનસ્પતિ પોતાના મૂળ દ્વારા ઉચ્ચફૂગ સાથે સહજીવિતાનો સંબંધ બાંધે છે.

જવાબ : તેમણે વનસ્પતિઓની બાહ્યરચનાના આધારે વર્ગીકૃત કરી હતી.

જવાબ : તેમણે સપુષ્પી વનસ્પતિનો પાંચ સૃષ્ટિ વર્ગીકરણ પધ્ધતિમાં સમાવેશ કર્યો નથી.

જવાબ : મોનેરા સૃષ્ટિના સજીવ જીવો કે જે સિયોજિત કોષકેન્દ્ર વગરના છે. અને પટલમય અંગિકાઓ ધરવતા નથી.

જવાબ : મોનેરા સૃષ્ટિના સજીવોમાં જનીનદ્રવ્ય DNA લિંગી પ્રજનન માટે જોવા મળે છે.

જવાબ : તેની કોષ દીવાલ પેપ્ટીડોગ્લાયકેનની બનેલી હોય છે.

જવાબ : બેક્ટેરિયા ડોમેઈન ખૂબજ જાણીતા રોગ કારક સજીવોને સમાવે છે.

જવાબ : પ્રોટીસ્ટા સૃષ્ટિમાં અચલિત વનસ્પતિઓ અને ચલિત પ્રાણીઓનો સમાવેશ થયો છે.

જવાબ : વનસ્પતિઓમાં અનાવૃત બીજધારી, આવૃત બીજધારી અને ત્રિઅંગીમાં મુખ્ય અવસ્થા જન્યુજનક જોવા મળતી નથી.

જવાબ : અનાવૃત બીજધારીઓ, આવૃત બીજધારીઓ અને ત્રિઅંગી વનસ્પતિઓમાં મુખ્ય અવસ્થા બીજાણુજનક હોય છે.

જવાબ : તેમણે વનસ્પતિઓના વસવાટને ધ્યાનમાં રાખી તેમને વર્ગીકૃત કરી હતી.

જવાબ : વિરોઈડ઼્સમાં જનીન દ્રવ્ય તરીકે રીબોન્યુક્લિઈક અસિડ હોય છે.

જવાબ : આ રોગ માટે પ્રાયોન્સ બેક્ટેરિયા જવાબદાર છે.

જવાબ : ફેંજ વાઈરસ તમાકુમાં ફેલાતા કિર્મિર રોગ માટે જવાબદાર છે.

જવાબ : ફૂગમાં લીંગી પ્રજનન માટે જીવરસ સંયુગ્મન, અર્ધીકરણ અને કોષકેન્દ્ર સંયુગ્મન જરૂરી હોય છે.

જવાબ : ફૂગમાં સંચીત ખોરાક તરીકે ગ્લાયકોજન અને તૈલી બિંદુઓ હોય છે.

જવાબ : લાઈકેનમાં લીલના ધટકો ફાયકોબાયોન્ટ નામે જોવા મળે છે.

જવાબ : ત્રિઅંગી વનસ્પતિમાં મુખ્ય અવસ્થા બીજાણુજનક હોય છે.

જવાબ : લીલ એકવિધ જીવનચક્ર દર્શાવે છે.

જવાબ : આવી બીજધારી વનસ્પતિઓમાં લીંગી પ્રજનન માટે પુષ્પ ઉત્પન્ન થાય છે.

જવાબ : ફ્યુક્સ લીલ દ્વિવિધ હોય છે.

જવાબ : દ્વિઅંગી વનસ્પતિઓમાં મુખ્ય વનસ્પતિ દેહ એક્કીય અને સ્વયંમપોષી હોય છે.

જવાબ : દ્વિઅંગી વનસ્પતિઓ વાહક પેશીવિહીન ભ્રૂણધારી જોવા મળે છે.

જવાબ : સ્પાયરોગાયરા અને વોલ્વોક્સ વનસ્પતિઓ જન્યુનિર્માણમાં અર્ધીકરણ પામતી નથી.

જવાબ : એકવિધ જીવનચક્રમાં બીજાણુજનક તબક્કો યુગ્મનજ પૂરતો મર્યાદિત હોય છે.

જવાબ : ક્લોરોફિલ – a લીલના બધાજ વર્ગના સભ્યોમાં સામાન્ય હોય છે.

જવાબ : બદામી લીલના સ્વરૂપો આ પ્રમાણેના વાતાવરણ અને વિસ્તારોમાં વસવાટ કરતાં જોવા મળે છે.

જવાબ : ફીયોફાયસી સભ્યોમાં પર્ણ જેવી પ્રકાશસંશ્ર્લેષી રચના પ્રપર્ણમાં જોવા મળે છે.

જવાબ : ફીયોફાયસી સભ્યોની કોષદીવાલ સેલ્યુલોઝની બનેલી હોય છે અને તે આલ્જીનના જિલેટિન આવરનથી આવરિત હોય છે.

જવાબ : માર્કેન્શિયા પૃષ્ઠવક્ષીય સુકાય ધરાવતી લિવરપર્ટ છે. તે કુડમલી દ્વારા અલિંગી પ્રજનન કરે છે તથા તેમાં સ્ત્રીજન્યુધાની અને પુંજધાની અલગ અલગ સુકાય પર ધારણ થાય છે.

જવાબ : દ્વિઅંગી વનસ્પતિઓમાં બીજાણુજનક અવસ્થા દરમ્યાન પાદ, પ્રાવરદંડ અને પ્રાવરમાં વિભેદિત હોય છે.

જવાબ : મોસમાં દ્વિતીયક પ્રતંતુમાં અવખંડન કે કલિકાસર્જન થાય છે.

જવાબ : પ્રાવરમાં અર્ધીકરણ થવાથી દ્વિઅંગી બીજાણુઓ ઉત્પન્ન થાય છે.

જવાબ : રસાયણા નુ ચલન

જવાબ : બેક્ટેરિયા પર જીવતો વાયરસ

જવાબ : આર્કિબેક્ટેરિયા

જવાબ : શિવરામ ક્શ્યપ

જવાબ : ક્લોરોફિલ A અને B

જવાબ : ગુલાબ

જવાબ : ક્લેરેલા, સ્પાઈરૂલિના

જવાબ : બિંબ, તકતી, જાલાકાર, કપ આકાર, કુંતલાકાર કે પટ્ટી આકાર હોય છે.

જવાબ : એક્કીય (n)

જવાબ : ત્રિકીય (3n)

જવાબ : એક્કીય (n)

જવાબ : એક્કીય (n)

જવાબ : ત્રિઅંગી વનસ્પતિ સૌપ્રથમ ભૂમિનિવાસી વનસ્પતિઓ છે.

જવાબ :

• લીલ એ હરિતદ્રવ્ય ધરાવતા સાદા સુકાયક, સ્વયંપોષી સજીવ છે તેઓ મીઠા અને ખારા પાણીમાં રહેતાં જલજ સજીવો છે. લીલના નિવાસસ્થાનોમાં ભેજવાળા પથ્થરો, જમીન અને લાકડા, તથા કેટલીક ફૂગ અને લીલ લાઈકેન સ્વરૂપે સાથે જોવા મળે છે તો પહાડોના રીંછ સાથે પણ કેટલીક લીલ વસવાટ કરે છે.
• લીલના કદ અને સ્વરૂપબાબતમાં તે પરિવર્તનશીલ છે. લીલનુ કદ વિસ્તાર ક્લમિડોમોનાસ્‌ જેવું સૂક્ષ્મ પણ હોય છે. જે એકકોષીય છે. કેટલીક લીલ વોલ્વોક્સ જેવા વસાહતી પ્રકારની તો ક્યાંક યુલોથ્રીક્સ તેમજ સ્પાયરોગાયરા જેવી તંતુમય પણ જોવા મળે છે.કેટલીક લીલ જે દરિયાઈ લીલના સ્વરૂપો છે. તે દરિયામાં ઘાસ તરીકે વસવાટ કરે છે અને વિરાટ વનસ્પતિ દેહ બનાવે છે.કેલ્પ પ્રકારની લીલ તેનું ઉદાહરણ છે.
• લીલ એ વાનસ્પતિક, અલિંગી અને લિંગી પદ્ધતિઓથી પ્રજનન કરે છે. વાનસ્પતિક પ્રજનન અવખંડન દ્વારા થાય છે. દરેક ખંડ સુકાયમાં વિકાસ પામે છે. અલિંગી પ્રજનન વિવિધ પ્રકારના બીજાણુઓના સર્જન દ્વારા થાય છે આ મુખ્યત્વે ચલબીજાણુ હોય છે. તેઓ કશાધારી ચલાયમાન હોય છે અને અંકુરિત થઈને નવા છોડમાં પરિણમે છે. લિંગી પ્રજનન એ બે જન્યુઓના જોડાણથી થાય છે. આ જન્યુઓ કશાધારી ચલિત પ્રકારના કદમાં એકસરખા તેમજ કશાવિહીન અચલિત પ્રકારના પરંતુ કદમાં એકસરખા જોવા મળે છે. આવા પ્રજનનને સમજન્યુક પ્રજનન કહે છે. લીલની કેટલીક જાતિઓ કદમાં અસમાન બે જન્યુઓનું જોડાણ કરે છે જેને અસમજન્યુક પ્રકારનું પ્રજનન કહે છે.આમાં બે જન્યુઓમાં એક અચલિત મોટા માદા જન્યુ અને નાના ચલિત નર જન્યુઓનું જોડાણ થાય છે જેને અંડજન્યુક પ્રકારનું પ્રજનન કહે છે.

જવાબ :

1. ક્લોરોફાયસીના વર્ગના સભ્યોનો સમાવેશ લીલી લીલના પ્રકારમાં થાય છે. તેમાં મુખ્ય રંજકદ્રવ્ય ક્લોરોફીલ - a , b જોવા મળે છે. તેઓ સ્ટાર્ચનો ખોરાકસંગ્રહ કરે છે. તેમની કોષદીવાલ સેલ્યુલોઝની બનેલી હોય છે. તેમાં કશાની સંખ્યા 2 – 8 સમાન જોવા મળે છે. અને પ્રવેશની સ્થિતિ અગ્રસ્થ હોય છે. તેઓ ખારા અને મીઠા પાણીમાં તથા ક્ષારયુક્ત પાણીમાં રહે છે.
2. રોડોફાયસી પ્રકારના સજીવો રાતી લીલમાં જોવા મળે છે. તેમાં મુખ્ય રંજક્દ્રવ્ય ક્લોરોફીલ a, d, અને ફાયકોઈરિથ્રીન જોવા મળે છે. પોષણ માટે તેઓ સ્ટાર્ચ અને ફ્લોરીડીયનનો સંગ્રહ કરે છે. તેની કોષદીવાલ સેલ્યુલોઝ, પેકિટન અને પોલિસલ્ફેટ એસ્ટરની બનેલી હોય છે. તેમાં કશા અને પ્રવેશની ગેરહાજરી હોય છે. કેટલાક મીઠા પાણીમાં, થોડા ખારા પાણીમાં, અને વધુ પડતા ક્ષારયુક્ત પાણીમાં વધુ જોવા મળે છે.
3. ફીયોફાયસી સજીવ સ્વરૂપો બદામી લીલ તરીકે ઓળખાય છે. તેમાં ક્લોરોફીલ a અને c તથા ક્યુકોઝેંથીન પ્રકારના રંજકદ્રવ્યો હોય છે. ખોરાક તરીકે તેઓ મેનિટોલ અને લેમિનારિનનો સંગ્રહ કરે છે. તેમની કોષદીવાલ સેલ્યુલોઝ અને આલ્જિનની બનેલી હોય છે તેમાં કશાની સંખ્યા 2 અને પ્રવેશ અસમાન પાર્શ્વિય જોવા મળે છે. તેઓ મીઠાપાણીમાં ભાગ્યેજ જોવા મળે છે. થોડુંક ખારૂ અને ક્ષારયુક્ત પાણીમાં તેઓનો વસવાટ વધારે જોવા મળે છે.

જવાબ :

જવાબ :

• નિવાસસ્થાન :- લીવરવર્ટ વર્ગના સજીવ સ્વરૂપો લગભગ ભેજવાળા અને છાયા પ્રિય નિવાસસ્થાનમાં વસીને વૃધ્ધિ પામે છે. જેમ કે પાણીનાં ઝરણાં ના કિનારે, ભેજવાળા મેદાની પ્રદેશો, ભીની જમીન પર, વૃક્ષોની છાલમાં, લાકડાના પોલાણમાં લીવરવર્ટનો વાનસ્પતિક દેહ પોષણ પામે છે. તેનો વનસ્પતિદેહ સુકાયક હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે માર્કેન્શિયા સુકાય પૃષ્ઠવક્ષીય છે અને સખત રીતે આધાર સાથે ચોટેલું જોવા મળે છે.
• પ્રજનન :- લીવરવર્ટમાં અલિંગી પ્રજનન સુકાયના અવખંડન દ્વારા અથવા કુડમલીઓ કહેવાતી વિશિષ્ટ રચના દ્વરા થાય છે. કુડમલી પ્યાલાઓ કહેવાતી નાની કૂપધાનીઓ વિકાસ પામે છે. આ કુડમલીઓ પિતૃદેહથી છૂટી પડે છે. અને અંકુરિત થઈ નવા સ્વતંત્ર છોડમાં પરિણમે છે.
• લીંગી પ્રજનન:- લિંગી પ્રજનન દરમ્યાન નર તથા માદા લિંગી અંગો એજ સુકાય પર કે અલગ સુકાય પર ઉદ્‌ભવે છે. બીજાણુજનક પાદ, પ્રાવરદંડ અને પ્રાવરમાં વિભેદિત હોય છે.
• અર્ધીકરણ પ્રક્રિયા પછી પ્રાવરમાં બીજાણુઓ ઉત્પન્ન થાય છે. આ બીજાણુઓ અંકુરિત થાઈને મુક્તજીવી જન્યુજનકમાં પરિણમે છે.
• દેહરચના :- મોસનું જીવનચક્ર પ્રભાવી અવસ્થા જન્યુજનક ધરાવે છે. જે બે અવસ્થા હોય છે.
• પ્રથમ અવસ્થા :- મોસનું પ્રથમ અવસ્થા પ્રતંતુ અવસ્થા છે. આ અવસ્થા બીજાણુમાંથી સીધી વિકાસ થતી હોય છે.આ અવસ્થા વર્સર્પી (ભૂપ્રસારી) લીલી, શાખિત અને ઘણીવાર તંતુમય જોવા મળે છે.
• બીજી અવસ્થા :- આની બીજી અવસ્થા પર્ણમય હોય છે, કે જે પાર્શ્વિય કલિકા તરીકે દ્વિતીયક પ્રતંતુમાંથી વિક્સે છે. તેઓ એકદમ સીધા, કુંતલાકાર રીતે ગોઠવાયેલા પર્ણો ધારણ કરતી પાતળી ધરી ધરાવે છે.
• તેઓ બહુકોષીય અને શાખિત મૂલાંગો વડે જમીન સાથે જોડાયેલા જોવા મળે છે. આવી અવસ્થા લિંગી પ્રકારના અંગો રચે છે.
• મોસમાં વાનસ્પતિક પ્રજનન:- મોસ એક પ્રકારની શેવાળ છે. તેમાં વાનસ્પતિક પ્રજનન દ્વિતીયક પ્રતંતુમાં અવખંડન કે કલિકાસર્જન દ્વારા થાય છે. જ્યારે મોસમાં લિંગી પ્રજનનમાં લિંગી અંગો પુંજન્યુધાની અને સ્ત્રીજન્યુધાની પર્ણમય પ્રરોહ (પ્રાંકુર) ની ટોચે ઉત્પન્ન થાય છે.
• ફલનબાદ ફલિતાંડ એ પાદ પ્રાવદંડ અને પ્રાવર ધરાવતાં બીજાણુજનકમાં વિકાસ પામે છે. મોસમાં બીજાણુજનક એ લીવરવર્ટ કરતાં ખૂબ વધુ વિકસિત હોય છે. પ્રાવરની અંદર બીજાણુઓ જોવા મળે છે.

જવાબ :

જવાબ :

• અનાવૃત બીજધારી વનસ્પતિઓના સ્વરૂપની ચર્ચા કરીએ તો આ જૂથમાં નાની વનસ્પતિઓથી આગળ રાક્ષસી કદની વનસ્પતિઓ પણ જોવા મળે છે. વિરાટ સ્વરૂપનું રેડવુડ વૃક્ષ અને સીકોઈયા એ એકમાત્ર ઊંચામાં ઊંચી વનસ્પતિ જાતિ જોવા મળે છે.
• અનાવૃત બીજધારીઓ (નગ્ન/ખુલ્લા બીજ) વનસ્પતિમાં અંડક એ કોઈ પણ બીજાશય દીવાલ વડે આવૃત નથી અને ફ્લન પહેલાં અને ફલન પછી એ જ સ્થાને અરક્ષિત રીતે ટકેલાં જોવા મળે છે.
• તેમનાં પશ્ર્વફલન (ફલન પછી) વિકાસ પામતાં બીજ ઢંકેયેલા નથી માટે તે નગ્ન કે ખુલ્લા જોવા મળે છે.
• વનસ્પતિ દેહ બીજાણુજનક હોય છે. તે મૂળ, પ્રહાંડ અને પર્ણોમાં વિભેદિત હોય છે.
• આમાં પર્ણોના બે પ્રકાર જોવા મળે છે. મોટા અને લીલા પલ્લવ પર્ણો તથા સૂક્ષ્મ અને બદામી શલ્કી પર્ણો.
• તેઓ શુષ્કોદ્‌ભિદ લક્ષણો ધરાવતાં સદાહરિત, બહુવર્ષાયુ, વૃક્ષો કે ક્ષુપો પ્રકારના અનાવૃત બીજધારી વનસ્પતિઓ છે.
• તેઓ સોટીમય મૂળ ધરાવે છે. કેટલીક પ્રજાતિઓમાં મૂળ એ ફૂગ સાથે સહવાસ કરી કવકમૂળ બનાવે છે. જેમકે પાઈનસ જ્યારે સાયક્સ જેવા બીજા કેટલાક પ્રવાળ મૂળ હોય છે. જે નાઈટ્રોજન સ્થાપક સાયનોબેક્ટેરિયા (N2 – Fixing Cyanobacteria) સાથે સહવાસી જોવા મળે છે.
• તેઓ પ્રહાંડ અશાખિત (સાયક્સ) અથવા શાખિત (પાઈનસ,સીડ઼્સ) હોય છે.
• તેનાં પર્ણો સાદાં અથવા સંયુક્ત જોવા મળે છે. સાયકસમાં પીંછાકાર (પક્ષવત્‌) પર્ણો થોડા વર્ષો સુધી માતૃ વનસ્પતિને વળગી રહેલાં હોય છે.
• અનાવૃત બીજધારી વનસ્પતિઓમાં પર્ણો તાપમાન, ભેજ તથા પવનની અતિશયતા સામે ટકી શકે તે પ્રકારના અનુકૂલિત જોવા મળે છે.
• શંકુધારાઓ વનસ્પતિઓમાં સોય જેવા અણીવાળા પર્ણો તેમનો સપાટી વિસ્તાર ધટાડે છે. તેમનું જાડું ક્યુટિકલ અને નિમગ્ન વાયુરંધ્રો પણ પાણીનો વ્યય અટકાવવામાં ઉપયોગી છે.

જવાબ : અનાવૃત બીજધારીઓ અને આવૃત બીજધારી વનસ્પતિઓની અર્ધીકરણની ક્રિયા આપણે તેવી વનસ્પતિઓના ઉદાહરણથી નીચે મુજબ સમજીશું

• • • મોસ (શેવાળ) :- ફ્યુનારીયા જેવી મોસમાં અર્ધીકરણ પ્રાવરની બીજાણુ કોથળીના બીજાણુ માતૃકોષોમાં થાય છે.
    • લીવરપર્ટ :- માકેન્સિયા જેવા લીવરપર્ટમાં અર્ધીકરણ બીજાણુધાનીમાં પ્રાવરના બીજાણુ માતૃકોષમાં થાય છે. જેનાથી એક્કીય બીજાણુઓ નિર્માણ પામે છે.
    • બીજાણુધાની એ અંડધાનીમાં અંડકોષ અને નરજન્યુના જોડાણથી બનતા ફલિતાંડમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે.
    • હંસરાજ:- ડ્રાયોપ્ટેરીસ જેવા હંસરાજ વનસ્પતિ બીજાણુપર્ણો (ફળદ્રુપ પર્ણો) ધરાવે છે જેના ઉપર બીજાણુધાની ઉત્પન્ન થતી હોય છે.અર્ધીકરણ બીજાણુધાનીના બીજાણુ માતૃકોષમાં અર્ધીકરણ થાય છે. અને એક્કીય બીજાણુઓ ઉત્પન્ન કરે છે જે અંકુરણ પામી પ્રસુકાય ઉત્પન્ન થાય છે આમાં જન્યુઓ ઉત્પન્ન થાય છે.
    • અનાવૃત બીજધારીઓ:- પાઈનસ જેવી અનાવૃત બીજધારીમાં અર્ધીકરણ લધુબીજાણુપર્ણોમાં આવેલ લધુબીજાણુધાનીમાં ઉત્પન્ન થાય છે.
    • લધુબીજાણુ માતૃકોષમાં અર્ધીકરણ થઈ એક્કીય પરાગરજ ઉત્પન્ન થાય છે. પરાગરજ નરજ્ન્યુજનક ઉત્પન્ન કરે છે.
    • એક્કીય મહાબીજાણુઓના નિર્માણ માટે મહાબીજાણુ માતૃકોષમાં અર્ધીકરણ થાય છે મહાબીજાણુમાંથી માદાજન્યુજનક ઉત્પન્ન થાય છે પરાગરજ (લધુબીજાણુ) નરજન્યુકના વિકાસમાં ભાગ લે છે.
    • બીજાશયમાં (અંડાશય) અંડકો ઉત્પન્ન થાય છે. અંડકના પ્રદેહમાં મહાબીજાણુ માતૃકોષ હોય છે. જે અર્ધીકરણ પામી એક્કીય મહાબીજાણુ ઉત્પન્ન થાય છે.
    • સક્રિય મહાબીજાણુ ભ્રૂણપૂટ (માદા જન્યુજનક) નું નિર્માણ કરે છે.

જવાબ :

• • • સૌ પ્રથમ શણગાર અને શુશોભન વિશે સમજીએ તો કેટલીક અનાવૃત બીજધારી વનસ્પતિઓ જે અન્ય દેશોની ઉપજ છે તેને ભારતીય બગીચાઓમાં શણગાર અને સુશોભન માટે ઉછેરવામાં આવે છે. સાયક્સ રિવ્યુલેટા, ક્યુપ્રેસસ સેમ્પરવિરેન્સ, ક્યુપ્રેસસ, ક્યુનીબેરસ, થુઝા (વિદ્યા) અને ઓરોકેરીયાની વગેરે જાતો પરપ્રાન્તની છે.
    • તેજ પ્રમાણે ખોરાક માટે કેટલીક અનાવૃત બીજધારી વનસ્પતિઓ કેટલીક વસ્તુઓ ઉત્પન્ન કરે છે. તે સીધી કે આડકતરી રીતે ખોરાકમાં ઉપયોગી બને છે જેમ કે સાયક્સ સરસીનાલીસના પ્રહાંડ અને બીજમાંથી સ્ટાર્ચ મળે છે તેને સાગો (sago) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
    • પાઈનસના બીજ ઘણા પોષણયુક્ત ખાવા લાયક હોય છે.
    • નીટમના બીજ અને પુષ્યવિન્યાસનો શાકભાજી તરીકે ઉપયોગ થાય છે.
    • ઝીંગોના બીજ ઘણા પોષણક્ષમ હોય છે તથા જાપાન અને ચીનમાં તેનો ખોરાકમાં ઉપયોગ થાય છે.
    • આર્થિક યોગદાનમાં લાકડાની પણ મહત્વની ભૂમિકા છે. ઘણી અનાવૃત બીજધારી તેમના હિંમતી લાકડા માટે જાણીતી છે. અબીસ, Cedrus, Deodara, પાઈનસ વગેરે મજ્બૂત ઈમારતી લાકડા માટે જાણીતા છે.
    • ઔષધિય ઉપયોગીતામાં સાયક્સમાંથી મળતું રેઝીન ચાંદા ઉપર લગાવામાં ઉપયોગી છે, જ્યારે સીડ઼્સ દેવદાર ફેફસા અને મૂત્રને લગતા રોગો પર વપરાય છે.
    • ક્યુપ્રેસસ સેમ્પરવીરેન્સ આવશ્યક તેલ ઉત્પન્ન કરે છે. જે કૃમિહર ગુણ ધરાવે છે.
    • પાઈનસ રોક્ષબર્ગી જઠર અને ગોનેરીયાના ઉપચાર માટે ઉપયોગી છે.
    • રેસીન અને તેલો :- પાઈનસ રોક્ષબર્ગીમાંથી ટર્પેન્ટાઈન જેવા આવશ્યક તેલો મળે છે.
    • અન્ય ઉપયોગો તરીકે પાઈનસનું લાકડું બળતણ તરીકે વપરાય છે. જ્યારે સાયક્સ રીવ્યુલોટા દારૂ બનાવવામાં ઉપયોગી છે. જૂનીપેરસ વર્જીનીયન ટેનીન મળે છે જે ચામડા કમાવવામાં ઉપયોગી છે અને એબીસ બાલસમમાંથી કેનેડા બાલસમ મળે છે.

જવાબ : લીલ મનુષ્યને વિવિધ રીતે ઉપયોગી છે. પૃથ્વી પર લગભગ કુલ કાર્બન ડાયોક્સાઇડના અડધા કાર્બન ડાયોક્સાઇડનું સ્થાપન પ્રકાશસંશ્ર્લેષણથી લીલ દ્વારા થાય છે. પ્રકાશસંશ્ર્લેષી સજીવો હોવાથી તેઓ તેમના આસપાસના પર્યાવરણમાં દ્રાવ્ય ઓક્સિજનનું પ્રમાણ વધારે છે. તેઓ સર્વશ્રેષ્ઠ મહત્વના શક્તિસભર સંયોજનોના પ્રાથમિક ઉત્પાદકો છે કે જે બધા જ જલીય પ્રાણીઓના પોષણ ચક્રનો આધારસ્તંભ છે.

જવાબ :

જવાબ :

જવાબ :