GSEB Solutions for ધોરણ ૧૦ Gujarati

જવાબ : છત્રી ખોવાય નહીં અને તેમની પાસે ટકે તેવી સલાહ દુકાનદારે આપી હતી.

જવાબ : રાજાએ આખા રાજ્યની ધરતીને ચામડાથી મઢી દેવાનો હુકમ કર્યો કારણ કે તેના રાજ્યમાં તેના કુંવારને કાંટો વાગે નહીં.

જવાબ : રાજકોટ છત્રી લેવા જવું અને તે પણ આમદવાદથી તેમાં ઘણો ખર્ચ થાય તેમ હોવાથી સૌએ લેખકને સલાહ આપી કે આટલા પૈસા ખર્ચીને ત્યાં જવું એ વ્યવહારૂ નિર્ણય નથી. પરંતુ મુર્ખાઈ ભરેલો વિચાર છે. તેમ છતાં પણ લેખક રાજકોટથી છત્રી લેવાની વાતમાં મક્કમ રહ્યા, કારણ કે લેખકના મતે આ ફક્ત પૈસાનો જ પ્રશ્ન નથી, પરંતુ બીજાની છત્રી પાછી આપવા માટે એ સજ્જનની ભાવનાની કદર કરવાનો મુદ્દો છે. પત્ર દ્વારા જાણ કરવી વગેરેના કારણે તેમની પ્રમાણિકતાની કદર કરવી જોઈએ તેવું લેખક દ્રઢપણે માનતા હતા.

જવાબ : છત્રી પરત મેળવવા માટે અમદાવાદથી છેક રાજકોટ જવા આવવાના બસ ભાડાનો લગભગ બસો પચાસ રૂપિયા ખર્ચ થતો હતો. આ ઉપરાંત વધુમાં રિક્ષા ભાડા તથા ચા-નાસ્તાનો બધો જ ખર્ચ ગણીએ તો ત્રણસોથી સાડાત્રણસો રૂપિયા જેટલો ખર્ચો થઈ જાય માટે અમદાવાદથી રાજકોટ છત્રી લેવા જવાની વાત સૌને મુર્ખામીભરી જણાતી હતી.

જવાબ : લેખકને એવો વહેમ પડે છે કે મારા જેવા દેખાવાળો કોઈ ગ્રાહક ઉધાર છત્રી લઇ ગયો હશે, જેના પૈસા આપવાના હજુ પણ બાકી હશે, જેથી મને આ દુકાનદાર તે જ ગ્રાહક સમજ્યો હોય તેવો લેખકને વહેમ પડે છે, જેથી લેખક મનોમન ધ્રુજી જાય છે.

જવાબ : દુકાનદારે જાણ્યું કે લેખક ગઈ સાલ છત્રી લઇ ગયેલા જે હાલ તેમની પાસે નથી, તેથી દુકાનદારે પોતાની છત્રી અંગે લેખકને કહ્યું કે "પણ સાહેબ અમારી છત્રી એમ વરસ દિવસમાં તૂટી ન જાય. અમારી છત્રી ખૂબ ટકાઉ હોય છે."

જવાબ : દુકાનદારે લેખકને જુદી જુદી સાઈઝની કેટલીક છત્રીઓ બતાવી. તેમાં એક શ્યામલ શ્યામા રંગની છત્રી લેખકને ગમી અને તેમણે ખરીદી લીધી.

જવાબ : લેખકે દુકાનદારને કહ્યું કે “તમારી છત્રી ટકાઉ હશે પણ મારી પાસે તે ટકતી નથી, ખોવાય જ નહિ એવી છત્રી તમે રાખો છો.” આવી છત્રી ખરીદવાની વાત લેખકે દુકાનદારને કરી હતી.

જવાબ : દુકાનદારે લેખકને કહ્યું કે "ખોવાય નહિ તેવી છત્રી તો અમારી પાસે નથી કદાચ કોઈ નહિ રાખતું હોય, એટલે છત્રી તમારી પાસે ટકે એવો ઉપાય તો તમારે જ શોધી કાઢવો પડે." દુકાનદારે લેખકને આવું સંભળાવ્યું હતું.

જવાબ : રાજાના કુંવરને પગે કાંટો ન વાગે તે માટે રાજાએ આખા રાજ્યની ધરતીને ચામડાથી મઢી નાખવાનો હુકમ કર્યો હતો, ત્યારે રાજ્યના બુધ્ધિશાળી મોચીએ ચામડાના બુટ કુંવર માટે સીવીને સરળ રસ્તો કાઢ્યો હતો.

જવાબ : લેખકે છત્રી ખરીદીને ઘરે પહોંચે તે પહેલાં વચ્ચે જ છત્રી ભૂલી જાય તેવો વિક્રમ એકથી વધુ વાર નોંધાવ્યો છે. વધુમાં રાજકોટથી છત્રી લઈને અમદાવાદ પરત આવતાં ઘરે પણ ખાલી હાથે જ પહોંચે છે.

જવાબ : દુકાનદારે લેખક સામે જોઇને સ્મિત કરીને મૌનની ભાષામાં એવું કહે છે કે વળી હમણાં જ ખરીદેલી છત્રી ક્યાંક ભૂલી ગયા.

જવાબ : લેખકે દર્શાવ્યું છે કે જ્ઞાન મળવું મુશ્કેલ હોય છે. છતાં જો મળે તો તેને આચરણમાં મુકવાનું સૌથી કઠીન હોય છે.

જવાબ : રાજાએ કુંવરને કાંટો ન વાગે તે માટે આખા રાજ્યની ધરતીને ચામડાથી મઢી દેવાનો હુકમ કર્યો.

જવાબ : દુકાનદારે સાહેબનું સંબોધન કર્યું જે લેખકને અંકલ, મોટાભાઈ જેવા સંબોધન કરતા વધુ પ્રિય હતું.

જવાબ : રાજકોટ જઇને આપેલા સરનામેથી છત્રી પરત લાવવાનો વિચાર લેખક સિવાય બધાને સાવ નકામો લાગ્યો.

જવાબ : છત્રી મેળવવા માટે રાજકોટ તો શું પણ રશિયા જવું પડે તો પણ જવું જોઈએ તેવો લેખકનો દ્રઢ મત હતો.

જવાબ : છત્રી વારંવાર ખોવાઈ જતી હોવાથી લેખકનો વિચાર તો નામ સરનામા ઉપરાંત પોતાનો બાયોડેટા લખાવવાનો હતો.

જવાબ : લેખક ગમે ત્યાં ગમે ત્યારે પોતાની છત્રી ભૂલ જતા હતા માટે ઘરના સભ્યોએ કંટાળીને લેખકને બહાર જાય ત્યારે બે-ત્રણ કલાક પુરતો પગારદાર માણસ છત્રી સાચવવા માટે રાખવાની સલાહ આપી.

જવાબ :

રાજકોટ જવા આવવાના બસ ભાડાના ઓછામાં ઓછા 250 રૂપિયા ખર્ચ થાય તેમ લેખકને લાગે છે.

જવાબ : છત્રી ના ખોવાય તે માટે લોકો લેખકને પ્રભુના ભજન કરવાની, છત્રી પર નામ સરનામું લખવાની, એકટાણા કરવાની જેવી સલાહો આપે છે.

જવાબ : પોતાના કુંવરને કાંટો ના વાગે તે માટે આખા રાજ્યની ધરતીને ચામડાથી મઢી દેવાનો હુકમ કરનારની વાર્તા રવીન્દ્રનાથ ટાગોરે લખી છે.

જવાબ : લેખક દુકાનદારને ખોવાય નહિ તેવી છત્રી વિશે પૂછે છે.

જવાબ : દુકાનદાર લેખકને છત્રી લેતી વખતે સાહેબના નામે સંબોધન કરે છે.

જવાબ : ‘છત્રી’ પાઠના લેખકને દુકાનદારે છત્રી તેમની પાસે ટકે એવો ઉપાય શોધી કાઢવાની સલાહ આપી.

જવાબ : છત્રી પાછી લેવા જવાની બાબતમાં લેખકનો દ્રઢ મત હતો કે છત્રી લેવા રાજકોટ તો શું રશિયા જવું પડે તોપણ જવું જોઈએ.

જવાબ : લેખકનો છત્રી પર પોતાનો બાયોડેટા લખવાનો વિચાર હતો.

જવાબ : લેખકનો છત્રી પર નામ સરનામું લખાવવાનો ઉપાય કામ કરી ગયો.

જવાબ : લેખકે છત્રી ખોઈ નાખવામાં એક થી વધારે વાર વિક્રમો નોંધાવ્યા છે.

જવાબ : એક માણસે રાજાના કુંવર માટે ચામડાના બૂટ સીવી આપ્યા હતા.  

જવાબ : છત્રી ખોવાય નહીં એ માટે લેખકને ઘણી સલાહો મળેલી જે પૈકીની લેખકે માળાની જેમ ગળામાં મોટી દોરી રાખવી તથા છત્રીને તે દોરી સાથે બાંધીને રાખવી, છત્રી ખોલવામાં તકલીફ ના પડે તે માટે ગળાની દોરી થોડી લાંબી રાખવી. વરસાદમાં છત્રી ભીની થાય અને તેથી શર્ટ ભીનો ન થાય તે માટે ઉપરના ભાગે ઓછાડ વીંટાળી રાખવો વગેરે. વધુમાં લેખકને છત્રી સાચવવા પોતાની સાથે ફરે તેવો ત્રણ-ચાર કલાક માટે એક પગારદાર માણસની વ્યવસ્થા કરવી. લોકો ઘરની બહાર જતી વખતે સાથે ડ્રાઈવર રાખે છે તેમ છત્રી સાચવવા પણ સાથે માણસ રાખવો તથા લેખકે ચાર્તુમાસ દરમિયાન ક્યાંય બહાર ન જવું, ઘરમાં રહીને એકટાણાં કરવા તથા પ્રભુભજન કરવું જેથી છત્રીની જરૂરિયાત જ ઊભી ન થાય અને છત્રી ખરીદવી જ ના પડે અને પછી તો છત્રી ખોવાય જ નહીં. આવી સલાહો પૈકી છત્રી પર પોતાનું નામ સરનામું લખાવવું જેથી કોઈને મળે તો તે વ્યક્તિ પોસ્ટકાર્ડ લખીને લેખકને જાણ કરી શકે તેવી સલાહ પણ મળી હતી.

જવાબ : અમદાવાદ રાજકોટની મુસાફરી દરમિયાન લેખક પોતાની છત્રી બસમાં ભૂલી ગયા હતા, તેમાં જ્યારે ભૂલથી લેખકની છત્રી આવી ગયાની એકરાર કરતો પત્ર રાજકોટથી આવ્યો ત્યારે તેમણે જાણ્યું કે તેઓ છત્રી ભૂલી ગયા છે. લેખકને મળેલા પત્રમાં લખનારે માફી સાથે જણાવ્યુ હતું કે તેમની છત્રી લેખકને ન મળી હોય તો પણ લેખક પોતાની છત્રી રાજકોટ આવીને લઈ જાય તથા તે માટે ઘટતું સઘળું કરે. લેખકે વળતો પ્રત્યુત્તર લખીને એ સજજનનો આભાર માન્યો અને તેમની છત્રી પોતાની પાસે ન હોવાની દિલગીરી સાથે જાણ કરી અને પોતાની છત્રી લઈ જવા ઘટતું કરવાનું જણાવ્યુ. હવે પ્રશ્ન એ ઊભો થયો કે છત્રી લેવા છેક રાજકોટ જવું. જવા આવવાનું બસભાડું અઢીસો રૂપિયા થાય ત્યાં રિક્ષાભાડુ અને ચા-નાસ્તો વગેરે મળી ઓછામાં ઓછા ત્રણસો થી સાડાત્રણસો રૂપિયા ખર્ચ થઈ જાય. માટે આ વ્યવહારૂ નથી તેવી સલાહો પણ મળવા લાગી. રાજકોટ છત્રી લેવા જવું તે મુર્ખાઈ ભરેલી વાત ગણાય એવું સૌનું માનવુ હતું. પરંતુ આ બધાની વિરુધ્ધ લેખક એવું માનતા હતા કે પત્ર લખનાર સજ્જનની ભાવના અને પ્રમાણિકતાની કદરરૂપે પણ છત્રી લેવા રાજકોટ અવસ્ય જવું જોઈએ. લેખક આ બાબતે એકદમ મક્કમ રહ્યા અને પરિણામે તેઓ રાજકોટ ગયા, છત્રી પરત લઈને તે સજજનનો હ્રદયપૂર્વકનો આભાર માની વળતી બસમાં અમદાવાદ આવવા રવાના થયા. પણ અમદાવાદ બસમાંથી ઉતરતી વખતે વળી પાછા પોતાની આદત પ્રમાણે છત્રી બસમાં ભુલી ગયા. ઘરે પહોંચ્યા બાદ સૌએ પુછ્યું ત્યારે જ તેમને યાદ આવ્યું અને તેઓ બસની ઓફિસે પરત ગયા પણ ત્યાં કોઈએ એમની છત્રી ઓફિસમાં જમા કરવી ન હતી. આમ, વધારાના રિક્ષાભાડાના જવા અને પરત આવવાના થઈને બીજા એંશી રૂપિયા થયા.

જવાબ : છત્રી પાઠના લેખકનું નામ રતિલાલ મોહનલાલ બોરીસાગર છે. તેમનો જન્મ સૌરાષ્ટ્રના સાવરકુંડલામાં થયો હતો. તેઓ વર્ષો સુધી અધ્યાપક રહ્યા હતા. ત્યારબાદ તેમણે ગુજરાત રાજ્ય શાળા પાઠયપુસ્તક મંડળમાં નાયબ નિયામક તરીકે પોતાની સેવાઓ આપી હતી. તેમણે લખેલા હાસ્યલેખોમાં મરક મરક, આનંદલોક, એંજિયોગ્રાફી, તિલક કરતાં ત્રેસઠ થયાં વગેરે તેમની નોંધપાત્ર કૃતિઓ ગણાય છે. તેમણે સંભવામી યુગેયુગે નામની હાસ્યનવલ પણ લખી છે. તેઓએ ખૂબ જ સુક્ષ્મતાથી હાસ્યસાહિત્યનુ સંપાદન કરેલું છે. તેમણે બાલવંદના નામનું બાલસાહિત્ય પણ રચ્યું છે. ગુજરાત સાહિત્ય અકાદમી ગાંધીનગર, મારવાડી સંમેલન મુંબઈ તથા સાહિત્ય સભાના વિવિધ એવોર્ડો પણ તેમણે મળેલા છે.

જવાબ : રતીલાલ મોહનલાલ બોરીસાગરે છત્રી હાસ્યનિબંધમાં છત્રી વિશેના અનેક પ્રસંગો નિરૂપાયા છે જેમાંથી આપણને વિનોદ અને હાસ્ય મળે છે. છત્રી ખરીદવા ગયા ત્યારે દુકાનદાર સાથેનો અનુભવ પણ હાસ્ય પ્રેરક બને છે. વધુમાં લેખકની છત્રી વારેવારે ખોવાઈ જવાથી તેને સાચવીને રાખવાના ઉપાયોમાંથી પણ આપણને નિર્દોષ હાસ્ય મળે છે. આખરે છેલ્લે લેખકની છત્રી ખોવાય છે પણ તેના પર લખેલા નામ-સરનામાથી છત્રી જેને મળી છે તેમનો પત્ર આવે છે. લેખક છત્રી પાછી મેળવવા ત્રણસો-સાડાત્રણસોનો ખર્ચ કરી રાજકોટ જાય છે. પણ જ્યારે છત્રી લઈને અમદાવાદ પાછા આવે છે ત્યારે ઘરના સભ્યોએ છત્રીની યાદ અપાવી તે વખતે લેખકને ફરી પાછી પોતાની ભૂલ સમજાઈ અને બસની ઓફિસે તપાસ કરવા પરત જાય છે પણ ત્યાં તેમને છત્રી મળતી નથી. પરંતુ જવા-આવવાના એંશી રૂપિયા ખર્ચ વધી જાય છે. આમ, માણસનું ભુલકણાપણું છત્રી સાથે જોડીને લેખકે સફળતાથી નિર્દોષ હાસ્ય ઉત્પન્ન કર્યું છે.

જવાબ : ‘છત્રી’ નિબંધમાં લેખકે છત્રી જેવી સામાન્ય વસ્તુને નિમિત બનાવી એમાંથી નિષ્પન્ન કર્યું છે. તેમાનાં કેટલાક પ્રસંગો નીચે પ્રમાણે છે.

જવાબ :

સજ્જન – દુર્જન
વ્યવહારૂ – અવ્યવહારૂ

જવાબ :

આચરણમાં મૂકવું – પાલન કરવું, અમલમાં મૂકવું.
કદર કરવી – લાયકાત જોઈ યોગ્ય બદલો આપવો.
ફાંફા મારવા – વ્યર્થ પ્રયત્ન કરવો.

જવાબ :

અડગ રહેવું તે – મક્કમ

જવાબ :

સાઇઝ – માપ, કદ
ઉપાય – ઈલાજ (અહીં) યુક્તિ
ટકાઉ – ટકી રહે તેવું, મજબૂત
મિથ્યા – ફોગટ, નકામું, વ્યર્થ
આચરણ – વર્તન
સાનિધ્ય – સમીપતા
ક્ષમાયાચના – ક્ષમા માગવી તે
કારગત – સફળ
વાર – વિલંબ
જડવું – મળવું