GSEB Solutions for ધોરણ ૧૦ Gujarati

જવાબ : કવિ પોતાની માતાને ઢોચડીમાં છાશ પાછી રેડવાનું કહે છે.

જવાબ : કોઈ પણ કાર્ય કે વસ્તુમાં કવિને હવે રસ રહ્યો નથી, માટે કવિ ભારવેલો અગ્નિ ઠારી દેવાનું જણાવે છે.

જવાબ : એક બપોરે કાવ્યના લેખક રાવજી છોટાલાલ પટેલ કૃષિ કવિ તરીકેની દ્ર્ઢ પ્રતિભા ધરાવતા કવિ છે. તેમનો જન્મ ખેડા જીલ્લાના ડાકોર પાસે વલ્લભપુરાના ખેડૂત પરિવારમાં થયો હતો. કવિશ્રીનું ૨૯ વર્ષની વયમાં ટિ.બી. ના રોગને કારણે અકાળ અવસાન થયું હતું. તેમણે એકમાત્ર ‘અંગત’ કાવ્ય સંગ્રહની રચના કરી છે. તેમના ઊર્મિકાવ્યો, ગીતો અને દિર્ધકાવ્યોમાં અનેક રંગદર્શી ભાવછટાઓનું ચોટદાર ચિત્રણ થયું છે. તેમણે અશ્રુધર અને ઝંઝા એમ બે નોંધપાત્ર નવલકથઓ રચી છે. વધુમાં તેમણે ‘વૃતિ અને વાર્તા’ નામના વાર્તાસંગ્રહની રચના પણ કરી છે.

જવાબ : એક બપોરે કાવ્યના કવિ રવજી પટેલે કૃષિ કવિ તરીકે પોતાની આગવી પ્રતિભા ઉભી કરી હતી.

જવાબ : કૃષિ કવિ તરીકે ઓળખાતા રવજી પટેલે આ કવિતાની રચનામાં ઉપયોગમાં લીધેલાં બધાજ શબ્દો ખેડૂતજીવન સાથે જોડાયેલાં જોવા મળે છે.

જવાબ : આ કાવ્યના કવિ નાની ઉંમરમાં ટી. બી. ના રોગથી અકાળ અવસાન પામ્યા છે. કદાચ આટલી નાની ઉંમરમાં નજીક આવતાં મૃત્યુને કારણે પણ તેમની રચનઓમાં આવો ભાવ આવ્યો હોય તેમ માની શકાય.

જવાબ : એક બપોરે કવિતાની રચના કવિએ બોલચાલની લઢણમાં કરી છે. ખેડૂતની વેદનાભરી બપોરનું ચિત્ર આમાં જોઈ શકાય છે. કટાવ અને મનહર જેવા મિશ્ર છંદમાં કવિએ આ કવિતાની રચના કરી છે.

જવાબ : છાશ, રોટલો, તાપણી, મહુડો, વગેરે બધું જ રસથી છલકતું જગત છે છતાં આમાં કાવ્યનાયકને હવે કોઈ રસ રહ્યો નથી.

જવાબ : સારસી ખેતરના શેઢેથી ઉડી ગઈ.

જવાબ : ‘એક બપોરે’ કવિતાના કવિને ટી.બી. રોગને લીધે મૃત્યુ નજીક આવતું હોય તેવું લાગે છે.

જવાબ : ઢોચકીમાં છાશ હતી.

જવાબ : રાવજી પટેલ

જવાબ : કવિને હવે કોઈ કાર્યમાં કે વસ્તુમાં રસ રહ્યો નથી માટે કવિ ભારવેલો અગ્નિ ઠારી દેવાનું કહે છે.

જવાબ : કવિ માંને ઢોચકીમાં છાશ પાછી રેડવાનું કહે છે.

જવાબ : અંતમાં કવિ બળદને હળે જોતરવાની ના પાડે છે.

જવાબ : કવિને ચલમની તમાકુમાં કસ રહ્યો નથી એમ લાગે છે.

જવાબ : ઊર્મિકાવ્ય

જવાબ : બળદને હળે જોતરવાની

જવાબ : ‘સારસી’ નો ઉલ્લેખ ‘એક બપોરે’ કવિતામાં થયો છે.

જવાબ : ‘એક બપોરે’ માં કવિ પોતાના ખેતરની વાત કરે છે.

જવાબ : ‘એક બપોરે’ માં કવિ માંને રોટલા બાંધી દેવાનું કહે છે.

જવાબ : રાવજી પટેલે ‘અશ્રુઘર’ અને ‘ઝંઝા’ નામની બે નોંધપાત્ર નવલકથા આપી છે.

જવાબ : કાવ્યનાયકને હવે છાશ, રોટલો, મહુડો, તમાકુ, તાપણી આ બધામાંથી રસ ઉડી ગયો છે.

જવાબ : સારસી એ પ્રિયતમા કે પત્નીની સાથે સાથે જીવનનું પણ પ્રતિક છે.

જવાબ : ટી.બી.

જવાબ : ‘એક બપોરે’ ના લેખકનું 29 વર્ષે મૃત્યુ થયુ હતું.

જવાબ : ‘એક બપોરે’ ના લેખકનો જન્મ ખેડા જિલ્લાના ડાકોર પાસે વલ્લવપુરામાં થયો હતો.

જવાબ : કવિને ગળા સુધી ધાસ ઉંગી જાય તેની ચિંતા નથી.

જવાબ : બપોર

જવાબ : ‘એક બપોરે’ નાં લેખકને ચલમની તમાકુંમાં રસ નથી લાગતો.

જવાબ : કવિ ગ્રામ્યજીવન સાથે જોડાયેલા છે. તેમણે ખેતર, શેઢો, ભાથું, ચલમની તમાકું, સારસી, મહુડીના છાયે આરામ કરતો બળદ, વગેરે તેમનાં ઉછેર અને જીવન સાથે જોડાયેલાં છે. એવામાં કવિના ખેતરના શેઢેથી સારસી એકાએક ઉડી જાય છે. તેથી કવિની વ્યાકુળતા વધી જાય છે. તેઓ બેચેન બની જાય છે અને જમવામાંથી પણ તેમનો રસ ઉડી જાય છે. કવિના માતા ભાત લઈને ખેતર માં આવ્યા હોય છે તેમને કવિ જમવા માટે કાઢેલી છાશને ઢોચડીમાં પાછી રેડી દેવાનું કહે છે અને રોટલાને પણ પાછા બાંધી દેવાનું જણાવે છે. ચલમની તમાકુમાંથી પણ તેમને કસ જણાતો નથી. તેમને તો ફ્ક્ત વિચારોના વમળમાં મહૂડીની છાંયમાં પડવું રહેવું ગમે છે. આકાશમાંથી તડકો રેલાઈ જાય, ગળા સુધી ઘાસ ઉગી જાય તો પણ કવિને તેની પરવા નથી. સારસીના ઉડી જવાથી ઉદાસ બનેલા કવિ હવેતો બળદને હળે જોતરવાની પણ ના પાડી દે છે. સારસીના ઉડી જવાથી કવિની હાલત આવી બની જાય છે.

જવાબ : સારસીના પોતાના ખેતરના શેઢેથી ઉડી જતાં કવિ વ્યાકુળ થઈ જાય છે અને ગમગીન બની જાય છે. હવે કવિને જમવામાં આવેલાં, રોટલા અને છાશમાં પણ રૂચી રહી નથી. ચલમની તમાકુના કસમાં પણ કવિને સ્વાદ જણાતો નથી. બળદને હળે જોતરવા પણ માગતાં નથી. આખું આકાશ ભલે રેલાઈ જાય, તેમના ગળા સુધી ધાસ ભલે ઉગી જાય એટલે કે જીવનના અંત સુધી કવિ મહુડીની છાંય તળે પડી રહેવા માંગે છે.

જવાબ : ગ્રામજીવનમાં ખેડૂત સવારે નાહી ધોઈ નાસ્તો કરીને પોતાને ખેતરે જવા નીકળી પડે છે. બપોરે સુધી ખેતરમાં બળદને હળ સાથે જોતરી કામ કરે છે. અને બપોર થતાં જ પત્ની ભાથું લઈને આવી હોય. બંને સાથે બેસીને છાશ રોટલો જમે. થોડી વાર મહુડીને છાંયે આરામ કરે. બળદને પણ હળમાંથી છૂટા કર્યા હોય. બળદ પણ આમતેમ ફરે, ધાસ ચરે અને થોડી વાર એ પણ આરામ કરી લે. ખેતરની એક બાજુ પાણીનો પંપ ચાલતો હોય. શેરડી ઊગી હોય, તો શેરડીનો કોલુ પણ ફરતો હોય. એક બાજુ ગોળ તૈયાર થતો હોય, તો બીજી બાજુ શેરડીનો રસ નીકળતો હોય. આવનાર મહેમાનોને સૌના જેવો પીળો ગોળ ખાવા આપે અને આદું-લીંબુ નાખીને શેરડીના રસ પાય. આ રીતે મહેમાનોનું સ્વાગત કરે. નાનાં બાળકો વડવાઈ પર ઝૂલતાં હોય. આવું સુંદર દ્રશ્ય તો ગામાડાંમાં જ જોવા મળે.

જવાબ :

શેઢો – બે ખેતર વચ્ચેની હદનો થોડો ખૂલ્લો મુકેલો પટ્ટો
લ્યા,એલા,અલ્યા – એક તંકારાભર્યુ પુરૂષવાચક સંબોધન

જવાબ :

ઢોચડી – દોણી, માટીનું વાસણ
ભારવેલો – ચૂલામાં અગ્નિ ઉપર રાખવાળી તેને સળગતો રાખવો
લ્યા – એલા – અલ્યા
અગની – અગ્નિ
સમું – સમાન
તળે – નીચે
નંઈ – નહીં
છાંય – છાંયડો