GSEB Solutions for ધોરણ ૧૦ Gujarati

જવાબ : પ્રવાસમાં પ્રવાસમાં માનસરોવર જવાની ઈચ્છા ધરાવતા હતા.

જવાબ : પ્રવાસમાં લેખકની સાથે તેમના એક પિતરાઈ ભાઈ, એક નાનકડી ટુકડી, ભાર ઉંચકવા માટે મજૂરો અને એક ભોમિયો વગેરે તૈયાર થયા હતા.

જવાબ : લેખકનો પગ ખોભાણમાંથી લપસ્યો, પરંતુ સૌ એક બીજા સાથે એક જ દોરડાથી બંધાયેલા હતા.આથી આ દોરડાએ તેમને પકડી રાખ્યા તથા પોતે ખોભણની એક બાજુને વળગી રહ્યા એટલે તેમને ખેંચી કાઢ્યા આમ તેઓ નીચે પડતા બચી ગયા હતા.

જવાબ : જવાહરલાલ નહેરૂએ લખેલી પોતાની આત્મકથા “મારી જીવનકથા” માંથી આ પાઠનો અંશ લેવામાં આવ્યો છે. જવાહરલાલનો જન્મ અલ્હાબાદમાં થયો હતો. તેમણે ઈગ્લેંડમાં વકીલાતનો અભ્યાસ કરીને અલ્હાબાદમાં વકીલાત શરૂ કરી હતી. ગાંધીજીની આઝાદીની લડતમાં જોડાઈને તેઓ સ્વતંત્ર સંગ્રામના અગ્રેણી બન્યા. તેમણે પોતાની આત્મકથા ઉપરાંત “ડિસ્કવરી ઓફ ઈન્ડિયા” અને “ગ્લિમ્પસિસ ઓફ વલ્ડ હિસ્ટ્રી” જેવા પુસ્તકો અંગ્રેજીમાં લખ્યા છે. તેઓ સ્વતંત્ર ભારતના પ્રથમ વડાપ્રધાન હતા. ભારત સરકારના તરફથી તેમને “ભારતરત્ન” નું સન્માન એનાયત થયું હતું. તેમના જન્મનું વર્ષ 14-11-1889 અને અવસાનનું વર્ષ 27-05-1964 છે.

જવાબ : હિમાલયના પ્રવાસ દરમિયાન લેખક ઝોજીલા ઘાટ છોડીને આગળ માતાયન નામની જગ્યાએ પહોંચ્યા અને જાણવા મળ્યું કે અહીંથી અમરનાથની ગુફા માત્ર આઠ માઈલ છે જેથી લેખકને થયું કે આઠ માઈલ તો કંઈ વિસાતમાં ન હતા. આમ તેમણે અમરનાથનો પ્રવાસ આગળ વધાર્યો.

જવાબ : લેખકને ગિરિવરો ચડીને અથવા દરિયા ઓળંગીને પોતાની પ્રવાસ લાલસા તૃપ્ત કરવાને બદલે જેલયાત્રા તૃપ્ત કરવી પડી છે.

જવાબ : લેખક કહે છે હજી હું એ દિવસના સ્વપ્ના જાઉં છું કે જ્યારે હિમાલયમાં રખડતો રખડતો માનસરોવર અને કૈલાસના દર્શનના મારા મનોરથ હું પૂરા કરી શકીશ. પરંતુ, અઢાર વર્ષ થયા છતાં આજે પણ લેખક કૈલાસ અને માનસરોવરથી એટલાને એટલા જ દૂર છે.

જવાબ : માતાયાનથી અમરનાથની ગુફા વચ્ચે આઠ માઈલનું અંતર છે.

જવાબ : હિમાલયમાં એક સાહસમાં લેખકને હિમાલયના શિખરો પર હિમનો મુકુટ ચળકી રહ્યો હોવાનું લાગે છે.

જવાબ : જવાહરલાલ નહેરુ

જવાબ : પ્રવાસમાં લેખકની માનસરોવર જવાની ઈચ્છા હતી.

જવાબ : ઝોજીલા ઘાટની તરફ ખડક સાવ વેરાન નકરો દેખાતો હતો.

જવાબ : બાર કલાકના સતત ચડાણને અંતે લેખકે હિમસરોવર જોયું.

જવાબ : પહાડોનાં શિખરો ઉપર હિમનો મુકુટ ચળકી રહ્યો હતો.

જવાબ : ‘હિમાલયમાં એક સાહસ’ કૃતિનો અનુવાદ મહાદેવભાઈ દેસાઈએ કરેલો છે.

જવાબ : ‘હિમાલયમાં એક સાહસ’ કૃતિનો અનુવાદ અંગ્રેજી ભાષામાંથી કરેલો છે.

જવાબ : અમરનાથ જતાં મજૂરોને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડવા લાગી.

જવાબ : હિમનદીઓના માર્ગમાં મોટી ખોભણો આવતી હતી.

જવાબ : લેખકને કાશ્મીર જેવાની ઘણીય ઈચ્છા હતી, પરંતુ તેઓ રાજકાજ અને લોકસેવાનાં કામોમાં ગૂંચવાઈ ગયા હતા તેથી તેઓ જઈ શક્યા નહિ.

જવાબ : લેખકે અમરનાથની ગુફાનાં દર્શન ન કર્યા કારણ કે તેઓ મનથી અને શરીરથી થાકી ગયા હતા. અને તેમની પાસે ખોભણો ઓળંગવાના સાઘનસામ્રગી નહોતાં.

જવાબ : લેખક પ્રવાસોના ઘોડા ઘડ્યા જ કરે છે.

જવાબ : લેખક કાશ્મીરના ઊંચા ગિરિવરો અને ખીણોથી મુગ્ધ હતા.

જવાબ : હિમાચ્છાદિત શિખરોથી વીંટળાયેલું એ ભવ્ય દ્રશ્ય દેવોના મસ્તક પરના મુકુટ જેવું લાગતું હતું.

જવાબ : એમણે હિમસરોવર બાર કલાકના સતત ચડાણને અંતે જોયું.

જવાબ : સૌ દોરડાની સાંકળેથી એકબીજાની સાથે સંકળાઈ હિમનદીઓ ઓળંગતા ચડતા         ગયા.

જવાબ : ઝોજીલા ઘાટ પર માતાયાન આવેલું હતું.

જવાબ : લેખક અજબ તૃપ્તિ, સ્ફૂર્તિ અને આહ્‌લાદક્તાનો અનુભવ જંગલી અને વેરાન પ્રકૃતિ મંદિરોમાં કરતા હતા.

જવાબ : તડકાને અને હવાને કારણે લેખક એક સ્થાનથી બીજા સ્થાન વચ્ચેના અંતર વિશે લેખક છેતરાતા હતા.

જવાબ : લેખકનું સ્વાગત કરવા અતિ મંદ ગતિએ પ્રપાતો ઊતરી રહ્યા હતા.

જવાબ : અમરનાથની ગુફા હિમાલયમાં આવેલી છે.

જવાબ : લેખક કાશ્મીરના ગિરિવરો અને ખીણો પર મુગ્ધ હતાં.

જવાબ : લેખક અમરનાથની ગુફાનાં દર્શન ન કરી શક્યા

જવાબ : લેખકે(જવાહરલાલે) હિમાલયની યાત્રા કરવાનું સાહસ કર્યું હતું. આ યાત્રામાં લેખકના પિતરાઈ ભાઈ, એક નાનકડી ટુકડી, ભાર ઉંચકવા માટે મજૂરો તથા એક ભોમિયો પોતાની સાથે લીધો હતો.અફાટ હિમસમૂહથી ઢંકાયેલો એક જબરદસ્ત પહાડ ઓળંગવા માટે સૌએ તૈયારી કરી, જેના ભાગરૂપે દોરડાની એક સાંકળ બનાવી અને તેનાથી બંધાઈને એકબીજા સાથે સંકળાઈને, રસ્તામાં આવતી હિમનદીઓ ઓળંગતા ઉપર ચઢતા ગયા.વધુ વજન ન હોવા છતાં મજૂરોને રસ્તામાં લોહીની ઉલ્ટીઓ થવા લાગી અને શ્વાસ લેવામાં મુશ્કેલી પડવા લાગી. હિમ પડવાથી હિમનદીઓ લપસણી બની ગઈ હતી. સૌ થાકીને લોથપોથ થઈ ગયા હતા. છતાં સૌ હિંમતભેર આગળ વધતાં ગયા. સતત બાર કલાકના ચડાણને અંતે તેમને એક વિશાળ હિમ સરોવર દેખાયું. હિમાચ્છાદિત શિખરોથી વીંટળાયેલું તે ભવ્ય દ્રશ્ય દેવોના મસ્તક ઉપર મુકુટ જેવુ લાગતું હતું. અહીંથી આગળ પેલે પાર આવેલી ગુફાઓ સુધી પહોંચવાનું હતું. તથા તેને માટે વચ્ચેનું હિમ સરોવર ઓળંગવુ પડે તેમ હતું. તેમાં રસ્તામાં ઘણી જગ્યાઓમાં મોટી ખોભણો આવતી હતી. તાજું હિમ પડેલું હોવાથી લેખકને ખોભણ દેખાઈ નહીં અને તેઓ થાપ ખાઈ ગયાએટલે કે છેતરાઈ ગયા અને પગ મુકતાની સાથે જ તાજો બરફ ઘસી ગયો અને તેઓ ભયાનક પહોળી ખોભણમાં લપસ્યા. તેઓ ખોભણની એક તરફ વળગી રહ્યા અને કેડે બંધાયેલા સળંગ દોરડાએ પકડી રાખ્યા. પછીથી સૌએ સાથે મળીને તેમને ખેંચી કાઢ્યા તથા ત્યાંથી સૌ પરત આવવા રવાના થયા.

જવાબ : તિબેટની સપાટી તરફ મુસાફરી કરતાં જંગલના ઊંચા પ્રદેશની સાંકડી અને નિર્જન ખીણ આવતી હતી. ઝોજીલા ઘાટ બાજુની સાંકડી ખીણમાં આગળની તરફ જતાં બંને બાજુ પહાડો ઉભાં હતા. હિમનો મુકુટ તેમના શિખરો ઉપર ચળકી રહ્યો હતો. હિમના નાના નાના પ્રભાતો લેખક તથા તેમની ટુકડીનું સ્વાગત કરવા જાણે અતિ મંદ ગતિએ ઉતરી રહ્યા હતા. આકરો તથા ઠંડો પવન વાતો હતો. હવા નિર્મળ હતી અને સૂરજનો મધુર તડકો માણવા મળતો હતો. આગળ જતાં હિમાલયની આસપાસની વનસ્પતિઓ અને વૃક્ષો અદ્રશ્ય થઈ જાય છે અને ફક્ત ખડક, હિમ તથા તરફ અને ક્યાંક ક્યાંક વધુ પડતા ફૂલો નજરે પડે છે. આ જંગલી અને વેરાન પ્રકૃતિમંદિર જોઈને મન પ્રફુલ્લિત બને છે. સતત ઉપરની બાજુ ચઢાણ ચઢતાં એક હિમ સરોવર નજર સામે દેખાય છે. હિમાચ્છાદિત શિખરોથી વીંટળાયેલું આ ભવ્ય દ્રશ્ય દેવોના મસ્તક ઉપર જાણે મુકુટ હોય તેવું મનોહર અને ભવ્ય ભાસતું હતું.

જવાબ : માનસરોવર તરફ આગળ વધતાં રસ્તામાં અનેક જગ્યાએ હિમનદીઓમાં મોટી ખોભણો આવતી હતી. આવી ખોભણો નજરે પડતી જ હતી. વારંવાર હિમ પડવાથી હિમનદીઓમાં ખોભણ દેખાતી નહિ, માટે હિમ પાર પદ પડવાથી લપસવાની પુરેપુરી શક્યતાઓ હતી. તેવી જ એક જગ્યાએ લેખક છેતરાયા અને તેમણે પગ મૂક્તાની સાથે જ બરફ ઘસી પડયો અને તેઓ એક ભયાનક અને પહોળી ખોભણમાં લપસી પડયા. પરંતુ તેઓ ખોભણની એક તરફ વળગીને ઉભા રહ્યા અને દોરડાએ તેમને પડતાં બચાવ્યા હતા. સૌએ મળીને તેમને ખેંચી લીધા. આ બનાવથી લેખકની સાથે આખી ટુકડી પણ ગભરાઈ ગઈ, પણ તેમણે કૂચ ચાલુ રાખી. હિમનદીઓમાં ખોભનોની વધતી જતી વિશાળતા જોતાં તેને ઓળંગવામાં જોખમ હતું. તેમની પાસે જરૂરી અને પૂરતી સાધનસામગ્રી પણ ન હતી. તેથી આવી જોખમી જગ્યામાં વધારે તકલીફ પડે અને આંધળુ સાહસ કોઈનો જીવ લઈ લે તેના કરતાં પ્રવાસને અધૂરો મુકવો તેવું સૌનું માનવું હતું માટે લેખકે પ્રવાસ અટકાવ્યો અને પરત આવ્યા. તેમનું તે પગલું મારી દ્રષ્ટિએ યોગ્ય છે.

જવાબ : ‘હિમાલયમાં એક સાહસ' પ્રવાસનિબંધના લેખક જવાહરલાલ નેહરુ છે. તેઓ પ્રવાસના શોખીન છે. ભલે સુવિધાઓ ના હોય, પણ અગવડ વેઠીને પણ પ્રવાસ કરવાનો એમને શોખ છે. સાહસ એમનો સ્વભાવ છે, પોતે તે સંવેદનશીલ છે. તેઓ સુક્ષ્મ અવલોકનશક્તિ ધરાવે છે. અનેકોની જેમ એમને પણ હિમાલયનું આકર્ષણ છે. તેઓ રાજકારણી હતા. અનેક વાર જેલમાં ગયેલા. જેલમાં હતા ત્યારે પણ ભવિષ્યમાં હિમાલયનાં ઉન્નત શિખરો ભણી પ્રવાસ કરવાની, તેમજ માનસરોવર, કૈલાસનાં દર્શન કરવાની આશા સેવતા હતા.

જવાબ :

નિર્જન – માણસ વિનાનું, સૂનું 
નકરો – ફક્ત, માત્ર 
કૂચ કરવી – ચાલવું, આગળ વધવું  
શિખર – પર્વતનો ટોચનો ભાગ 
હિમ – અતિશય ઠંડી, બરફ 
મુકુટ – માથે પહેરવાનું સાધન  
પ્રયાત – ધોધ 
વેરાન – ઉજ્જડ  
આહલાદ  - હર્ષ, આનંદ 
અફાટ – ખૂબ વિશાળ 
ખોભણ – ખો, ગુફા, ખાડો 
યુવાવસ્થા – યુવાનીની અવસ્થા 
લાલસા – ઇચ્છા 
ગિરિવર – પર્વતોમાં 
શ્રેષ્ટ – હિમાલય

જવાબ :

નિર્મળ – મલિન
વિશાળ – સંકુચિત 
ભવ્ય – સામાન્ય 
પ્રસન્ન – ઉદાસ 
દ્રશ્ય – અદ્રશ્ય 
સુરક્ષિત – અસુરક્ષિત

જવાબ :

શરીરે મોટું પણ અક્કલમાં ઓછું – જડસું 
હિમાલયમાંથી નીકળતી ખૂબ ઠંડા પાણીના પ્રવાહવાળી નદી – હિમનદી 
રસ્તાનો જાણકાર – ભોમિયો 
કુદરતનું સુંદરધામ – પ્રકૃતિમંદિર 
બરફથી ઢંકાયેલું – હિમાચ્છાદિત 
વહેતા પાણીમાં થતું કુંડાળું – વમળ 
જ્યાં જવાનું ધાર્યું છે તે સ્થાન – ગમ્યા સ્થાન 
રાજકારણને લગતું કાર્ય – રાજકાજ 
અડધી ઉંમરે પહોંચેલું – આધેડ 

જવાબ :

થાકીને લોથ થઈ જવું – અતિશય થાકી જવું 
કંઠે પ્રાણ આવવા – ખૂબ જ મુશ્કેલ કાર્ય હોવું 
હાંજા ગગડી જવા – ખૂબ ગભરાઈ જવું 
ઘોડા ઘડવા – આયોજન કરવું, વિચારવું