GSEB Solutions for ધોરણ ૧૦ Gujarati

જવાબ : 'ચાંદલિયો' લોકગીતમાં નણદોઇને વાડીનો મોરલો કહયો છે.

જવાબ : કાવ્યનાયિકા પોતાના સાસુ અને સસરાને પોતાના પૂર્વજન્મના માતાપિતા કહીને પોતાનો પ્રેમભાવ દર્શાવે છે.

જવાબ : તાણીને બાંઘે રે નવરંગ પાઘડી

જવાબ : નણંદ મારી વાડી માયલી વેલ્ય જો.

જવાબ : આસો માસો શરદ પૂનમની રાત જો.

જવાબ : કાવ્યનાયિકા ''ચાંદલિયો'' લોકગીતમાં શરદપૂનમ રાત્રીનું ચિત્ર દર્શાવે છે. ચંદ્ર  સોળે કળાએ ખિલ્યો છે અને કાવ્યનાયિકાના ચોકમાં ઉગ્યો છે. વઘુમાં ચંદ્રના ખિલવાથી વાતાવરણ શીતળ, મઘુર અને રમ્ય બન્યું છે તથા આવી અજવાળી રાત્રીએ સ્ત્રી પુરૂષો ગરબે ઘૂમે છે.

જવાબ : કાવ્યનાયિકા પોતાની સખીને મારો પતિ કે મારો ઘરવાળો નહિ, પણ રોમાન્ટીક મૂડમાં '૫રણ્યો મારો' તેવું કહીને ઓળખ આપે છે. કાવ્યનાયિકાના આ સંબોઘનમાં પોતાની સાથે ૫રણનાર એટલે કે ૫તિ પ્રત્યેનો તેમનો પ્રેમ અને અભિમાન પ્રગટ થાય છે. વઘુમાં કાવ્યનાયિકા ''૫રણ્યો મારો સગી નણદનો વીર જો'' આ પંકિતમાં પોતાની નણંદ પ્રત્યેનો આદરભાવ પ્રદર્શિત કરે છે તથા તે વાતનું તેમને ગૌરવ૫ણ છે તેવું દર્શાવે છે. આમ, કાવ્યનાયિકાએ આવા શબ્દોથી ભાઇ-બહેનનો મઘુર સબંઘ દર્શાવ્યો છે.

જવાબ : લોકગીતનો કોઇ રચયિતા નથી હોતો એમ માનવું તેનાં કરતાં એવું કહી શકાય કે લોકોનો સમૂહ લોકગીતોની રચના કરે છે. અનેક વ્યકિતઓની ઉત્સાહભરી સર્જતકતાથી રચાયેલું ગીત જે કઠોપકંઠ અને કર્ણોપકર્ણ રીતે કોઇ એક પ્રસંગ કે ઘટના આઘારીત આનંદ, ઉત્સાહ, ઉમંગ કે વેદનાની અભિવ્યકિત છે.

જવાબ : 'રઢિયાળી રાત' લોકગીતોનો સંગ્રહ ઝવેરચંદ મેઘાણીએ સંપાદિત કર્યો છે.

જવાબ : શરદપૂનમની રૂપાળી રાત્રીએ ગરબે રમતી યુવતીના ભાવોની ભરતીનો હિલ્લોળ આ લોકગીતમાં આ૫ણને જોવા મળે છે.

જવાબ : ગરબે ઘૂમતી લોકગીતનાયિકા ગાતાં ગાતાં કહે છે કે ''મારો પરણ્યો તાણીને બાંઘેલી નવરંગ પાઘડી પહેરનારો છે'' આ પંકિતમાં આ૫ણને તેના પતિનું સૌદર્ય અને મિજાજનો અનુભવ થાય છે.

જવાબ : ગરબે ઘૂમતા ગાતાં ગાતાં નાયિકા પોતાના જેઠ માટે અષાઢી મેઘ અને જેઠાણી માટે વાદળમાં ચમકતી વીજળી જેવા સંબોઘન કરે છે અને તેમની મહત્તા દર્શાવે છે. જયારે દિયરને ચંપાના ફૂલનો છોડ અને દેરાણીને તે છોડની પાંદડી દર્શાવી કુટુંબ પ્રેમનો મહિમા અને મર્યાદા દર્શાવે છે.

જવાબ : ગરબે ઘૂમતા વહુવારૂને ગામમાં સૌ નિરખે છે તેમાં સાસુ-સસરા ૫ણ હોય, માટે ગીતનાયિકા એવું બતાવે છે કે ગયા જન્મમાં જે તેમના પ્રેમ અને મમતાની બાકી રહી ગયેલી અઘૂર૫ તે આ જન્મમાં પુરી કરશે. માટે તેમને પોતાના મા-બા૫ જેવો દરજજો આપે છે.

જવાબ : 'ચાંદલિયો' લોકગીતમાં કુટુંબજીવનના મઘુર ચિત્રને આલેખવામાં આવ્યું છે.

જવાબ : આસો મહિનાની શરદ પૂનમની રાત્રે ચંદ્ર સોળેકલાએ ખીલીને આકાશમાં ઉગ્યો છે ત્યારે અતિશય હર્ષઘેલી બનેલી કાવ્યનાયિકા હરખમાં બોલે છે કે ચાંદલિયો મારા ચોકમાં જ ઉગ્યો છે. આવું તે ગરબામાં સાથ આપતી પોતાની સખીને ગાતાં ગાતાં કહે છે.

જવાબ :

'ચાંદલિયો' લોકગીતમાં ચાં૫લિયાની પાંદડી નણંદને કહી છે.

જવાબ : સગી નણંદના વીરા સાથે કાવ્યનાયિકાનો ૫તિનો સબંધ છે.

જવાબ : દિયર – દેરાણી માટે કાવ્યનાયિકાનો પ્રેમ દર્શાવે છે.

જવાબ : ‘ચાંદલિયો’ લોકગીતમાં કાવ્યનાયિકાએ જેઠને અષાઢિયો મેઘ કહ્યો છે.

જવાબ : ‘ચાંદલિયો’ લોકગીત રઢિયાળી રાત માંથી લેવામાં આવ્યું છે.

જવાબ : કાવ્યનાયિકાનો પરણ્યો નણંદનો વીર છે.

જવાબ : આકાશમાં આસો પુર્ણિમાનો ચંદ્ર પ્રકાશી રહ્યો છે.

જવાબ : ‘ચાંદલિયો’ કાવ્યમાં કાવ્યનાયિકાએ શરદ ઋતુની વાત કરી છે.

જવાબ : 'ચાંદલિયો' લોકગીતમાં કાવ્યનાયિકાનો પતિ નવરંગ પાઘડી બાંધે છે.

જવાબ : ‘ચાંદલિયો’ લોકગીતમાં કાવ્યનાયિકાને ચાંદો પોતાના ચોકમાં ઉગ્યો હોય તેવું લાગે છે.

જવાબ : શરદ પૂનમ આસો માસમાં આવે છે.

જવાબ : 'ચાંદલિયો’ લોકગીતમાં કુટુંબજીવનના સંબંધોનું મધૂર ચિત્ર નિરૂપાયું છે.

જવાબ : ‘ચાંદલિયો’ લોકગીતમાં કાવ્યનાયિકાએ નણંદને વાડીની વેલ કહી છે.

જવાબ : ‘ચાંદલિયો’ લોકગીતમાં નણદોઈને વાડીનો મોરલો કહ્યો છે.

જવાબ : 'ચાંદલિયો’ કાવ્યમા કાવ્યનાયિકાએ સાસુ અને સસરા માટે પોતાનો પ્રેમભાવ તેમને પોતાના પૂર્વજન્મનાં માતાપિતા કહીને વ્યક્ત કર્યો છે.

જવાબ : કાવ્યનાયિકા આ લોકગીતમાં પતિ માટે સગી નણંદનો વીર સંબોઘન વા૫રે છે.

જવાબ : 'ચાંદલિયો' લોકગીતમાં કાવ્યનાયિકાના પતિની પાઘડી નવરંગ હોય છે.

જવાબ : 'ચાંદલિયો' લોકગીતમાં કાવ્યનાયિકાને દેરાણી ચાંપલિયાની પાંદડી જેવી લાગે છે.

જવાબ : 'ચાંદલિયો' લોકગીતમાં કાવ્યનાયિકાને જેઠ અષાઢિલો મેઘ જેવા લાગે છે.

જવાબ : 'ચાંદલિયો' લોકગીતમાં કાવ્યનાયિકાને દિયર ચાંપલિયાના છોડ જેવા લાગે છે.

જવાબ : 'ચાંદલિયો' લોકગીતમાં કાવ્યનાયિકાને જેઠાણી વાદળની વીજળી જેવા લાગે છે.

જવાબ : 'ચાંદલિયો' લોકગીતમાં કાવ્યનાયિકાને પોતાની નણંદ વાડીની વેલ જેવી લાગે છે.

જવાબ : 'ચાંદલિયો' લોકગીતમાં કાવ્યનાયિકાને પોતાના સસરા આગલા જન્મના પિતા જેવા લાગે છે.

જવાબ : 'ચાંદલિયો' લોકગીતમાં કાવ્યનાયિકાને પોતાની સાસુ આગલા જન્મની માતા જેવી લાગે છે.

જવાબ : મોરલા જેવા

જવાબ : કાવ્યનાયિકાના હૈયામાં શરદપૂનમની રાત્રે ગરબે ઘૂમતી વખતે સ્વજનો માટે લાગણીનું પૂર ઉમટયું છે. 'ચાંદલિયો' લોકગીતની એક-એક પંકિતમાં તથા તેનાં એક-એક શબ્દમાં સ્વજનો માટેની મમતા અને પ્રેમ છલકાવ્યો છે. કવિયત્રિએ આ લોકગીતમાં શબ્દોથી લાગણીઓને વાચા આપી છે. તે ગરબે ઘૂમતા ઘૂમતા ગાય છે કે સાસુ-સસરા મારા પૂર્વજન્મના માતાપિતા છે.તેમનો જેઠ અષાઢના મેઘ જેવો છે. જેઠાણીતો વળી વાદળની વિજળી જેવી છે. દિયર ચંપાનો છોડ અને દેરાણી ચંપાના ઝાડની પાંદડી જેવી છે. વઘુમાં તેઓ લખે છે કે મારી નણંદ તો વાડીની વેલ છે અને નણદોઇ તે વાડીનો મોરલો છે. અહીં કવિયત્રીએ સ્વજનોને તેમના સ્થાન મુજબ મૂલવ્યા છે. અંતમાં તો કવિયત્રી રોમાન્ટીક મૂડમાં ગાય છે અને પોતાના ૫તિને પતિ કે ઘરવાળો કહેવાને બદલે ''પરણ્યો મારો સગી નણંદનો વીર'' જેવા શબ્દો પ્રયોજયા છે. આમાં કાવ્યનાયિકાએ નણંદનું મહત્વ વઘારી પોતાનો આદરભાવ પ્રગટ કર્યો છે. તેઓ એવું સમજાવે છે કે મારો પરણ્યો તો ખરો, ૫ણ પહેલાં તે એની બહેનનો વીર છે. આમાં ભાઇ બહેનના મીઠા સબંઘોની મીઠાશ ઉજાગર થાય છે. કવિયત્રીને અંતમાં નવરંગ પાઘડીમાં શોભતા વરણાગી પ્રભાવશાળી ૫તિને પામ્યાનો અનેરો આનંદ છે. આમ શરદપૂનમની રાતે ચોકમાં ચાંદલિયો ઉગ્યો અને રમતીયાળ વાતાવરણ સર્જાયું, તેનું આહલાદક વર્ણન કાવ્યનાયિકા પોતાની સખી પાસે કરે છે. આમાં કાવ્યનાયિકા સાસરીયામાં ખૂબ જ ખુશ છે તેવો સંદેશો ૫ણ વહેતો કરે છે. કૌટુંબિક જીવનની મઘુરતા દર્શાવતું આ લોકગીત અત્ચંત ભાવપૂર્ણ છે.

જવાબ :

ચોક - ચોગાન , જેઠ - પતિનો મોટો ભાઇ
નણંદ- પતિની બહેન, વીર - ભાઇ
ચાંદલિયો - ચંદ્ર, જલમ - જનમ
ચાંપલિયો - ચંપાનો છોડ, કેરી - ની